Hedonism / Universalistic, Utilitarianism

افکار عمومی

Public Opinion

پەرچەکرداری زۆربەی خەڵک لە بەرانبەر ئەو بابەت و ڕووداوانەی کە لە کۆمەڵگەدا زۆر گرینگن یان لانێکەم زۆرینەی خەڵک بە گرینگی دەزانن. ڕای گشتی، بیروبۆچوون و هەڵسەنگاندنی هاوبەشی گرووپێکی کۆمەڵایەتییە لەمەڕ بابەتێکی جێگای سەرنجی گشتی کە لە کاتێکی دیاریکراو لەنێوان زۆرینەی جەماوەردا بەرجەستە بووبێت. ڕای گشتی، دەنگدانەوەی ڕەهەندی کۆمەڵایەتی مرۆڤە کە دەتوانێ لە پرۆسەی گۆڕانی بارودۆخەکان کاریگەریی دابنێت. پێشینەی ئاگەداربوون لە ڕای گشتی دەگەڕێتەوە بۆ چالاکییەکانی جۆرج گالۆپ لە ساڵانی1930 لە ئەمریکا. لەم وەڵاتەدا زیاد لە هەموو وەڵاتێکی دیکەی جیهان، هەوڵ دەدرێت لە ڕای گشتی ئاگەدار بن.
ئێستە ڕای گشتی لە زۆربەی وەڵاتان بەهای پێ دەدرێت و بۆتە کانگایەکی ڕاستەقینەی دەسەڵات و ڕێژەی گرینگی پێدان بەم بابەتە پەیوەستە بە ئاستی گەشەسەندن و پەروەردەی سیاسی کۆمەڵگە.
ئەو دامودەزگەیانەی کە لەسەر ڕای گشتی دەور دەبینن بریتین لە: کتێب، ڕۆژنامە، ڕادیۆ و تەلەفیزیون و ئامێری نوێی ئەنتەرنێت. بەم بۆنەوە دەوڵەتەکان هەوڵ ئەدەن بە کەڵکوەرگرتن لەم ئامێرانە و بەرنامەی سەتەلایت (مانگی دەسکرد) و تەلەفیزیۆن، سەرنجی ڕای گشتی بەرەو لای خۆیان ڕاکێشن. لە زۆربەی وەڵاتان لە گەرمەی هەڵبژاردنەکاندا هەندێ دامودەزگەی ڕاوەرگرتن هەیە کە زۆرجار بە دروستکەری ڕای گشتی لە قەڵەم دەدرێن. بۆ وێنە لەو کاتانەدا ڕادەگەیەنن کە فڵانە پاڵێوراو 70% دەنگەکانی جەماوەر بەدەست دەهێنێ کە ئەمە ڕاستەوخۆ کاردەکاتە سەر ڕای گشتی و پێگەی ئەو پاڵێوراوە لەناو خەڵکدا بەهێز دەکات.
ئەم زاراوە لە زۆربەی وەڵاتان بەکار دێت و مانای بیروڕا و بۆچوونی خەڵکە دەربارەی بابەتێکی تایبەت. هەڵبەت بۆچوونی زۆربەی خەڵک دەربارەی بابەتەکان هەمیشە هەقیقی و بێخەوش دەرناچێ چوونکە لە ڕاوەرگرتنەکاندا بیروڕای هەموو خەڵک چ خەڵکانی ڕووناکبیر و خوێندەوار و چ خەڵکانی ساکار و نەخوێندەوار بە یەک چاو سەیر دەکرێن. لە لایەکی دیکەوە چونکە زۆربەی خەڵک زانیاری تێروتەسەلیان لەمەڕ بابەتە جۆراوجورەکان نییە و لەژێر کاریگەریی هەست و سۆزدا بڕیار دەدەن، هەر بۆیە زۆرجار دەرەنجامەکانی ڕای گشتی بە ڕاست دەرناچێ.

مجمع عمومی

General Assembly

کۆمەڵی گشتی، بەشێکی گرنگ و سەرەکی ڕێکخراوەی نەتەوە یەکگرتووەکانـە کە هەموو ئەندامانی نەتەوە یەکگرتووەکان تێیدا نوێنەریان هەیە. ژمارەی ئەندامانی کۆمەڵی گشتی تا سێپتەمبەری 1977، گەیشتە 149 وەڵات. لە ساڵی 2002، ژمارەی ئەندامان گەیشتە 191 وەڵات. هەر وەڵاتێکی ئەندام، دەتوانێ بە پێنج نوێنەری هەمیشەیی و پێنج نوێنەری یەدەکی لە کۆبوونەوەکانی ساڵانەی کۆمەڵدا بەشداری بکات بەڵام هەر وەڵاتێک یەک دەنگی هەیە. کۆبوونەوەکان، ساڵی جارێک لە سێهەمین سێ شەممەی مانگی سێپتەمبەر گرێ دەدرێ بەڵام سکرتێری گشتی دەتوانێ لەسەر داوای ئەنجومەنی ئاسایش یا زۆرینەی ئەندامەکان داوای بەستنی کۆبوونەوەی نائاسایی بکات.
کۆمەڵی گشتی، تاکە دەزگەی سەر بە نەتەوەیەکگرتووەکانە کە هەموو وەڵاتان نوێنەریان تێیدا هەیە و بەپێی جاڕنامەی نەتەوە یەکگرتووەکان بە تەنیا یا لەگەڵ ئەنجومەنی ئاسایش، دەتوانێ ئەندامی بەشەکانی دیکە دەست نیشان بکات. جگە لەمەش هەموو دەزگەکانی سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان دەبێ هەموو ساڵێک ڕاپۆرتی چالاکییەکانی خۆیان پێشکەش بە کۆمەڵی گشتی بکەن. بە گشتی بڕیاردان لەمەڕ کێشە و ڕووداوە گرنگەکان، وەک پێشنیاز و ئامۆژگاری دەربارەی ئاشتی و ئاسایشی جیهانی، هەڵبژاردنی ئەندامانی ئەنجومەنی ئاسایش، دەرکردن یا هەڵپەساردنی ئەندامەکان و … بە دەنگی دوو لەسەر سێی ئەندامانی کۆمەڵە بە ئەنجام دەگات.
بەپێی جاڕنامەی نەتەوە یەکگرتووەکان، کۆمەڵی گشتی لە چارەسەرکردنی ئەم کێشە نێودەوڵەتیانەی خوارەوەدا بەشداری دەکات:
1ـــ ئەو کێشە نێودەوڵەتیانەی کە پێوەندییان هەیە بە نەهێشتنی چەک.
2ـــ ئەو کێشە نێودەوڵەتیانەی کە هەڕەشە لە ئاشتی و ئاسایشی نێودەوڵەتی دەکەن.
3ـــ ئەو کێشانەی کە پێوەندییان هەیە بە پاراستنی ئاشتی و ئاسایشی نێودەوڵەتی، مادامێکی لە لایەن ئەندامێکی نەتەوەیەکگرتووەکان یا ئەنجومەنی ئاسایشەوە داوا بکرێ.
4ـــ ئەو کێشانەی کە زیان بە باری خۆشگوزەرانی گشتی و پێشکەوتنی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەگەیەنن.
5ـــ ئەو کێشانەی کە لە بەردەم سەقامگیر بوونی پێوەندییە نێودەوڵەتییەکان ئاستەنگ دروست دەکەن.

کسی که فقط دور سرش مو دارد

ئەو کەسەی خەتێک مووی ماوە لەبن کڵاوە دەری دەخا

(گوشتا - guşta)

بەهەشت.

انگشت وسطی

قامکی ناوەڕاست

انگشت کوچکه

قامکەتووتە

انگشت وسطی

گشتائۆرتی، زەڕنەقووتە

generalization, بەکارهێنانی وشە و دەستەواژەی گشتی

انگشتر
انگشتانهٔ خیاطی
میزانی معادل یک کف دست

ئەنگوستیلە
قووچەکەی دورمان
قولی درەو، ئەوەندەی لە دەستێکا جێ دەبێتەوە

انگشت شست