متحد

یەکگرتوو

«مست. مت.»، «مک.» 1- شەڕ فرۆشتن به کەسێ، شڵتاغ پێکردن، تەشقەڵه کردن به یەکێ:: شێرکۆ بەزمێکی بە سیروان گرت مەگەر هەر بۆ خۆی بزانێ چۆن بوو. 2- «مج.» وەخت پێ ڕابواردن، دەماغ تەخت کردن به کابرایێ:: دەبڕۆ واز بێنه بەسمان بەزم پێ بگره.

«مست.، مت.» 1- ڕێگا بڕینەوه له شتێ یا کە سێ تا نەتوانێ کارێکی دەیەوێ بیکات:: بەری ئەستێڵەکه بگرن. د ه تۆ لاچۆ بەری مەگره هەر ئێستا بۆ حەوت پشتی ئاقڵ د ەکا. * پێش گرتن. 2- ڕێگه بڕینەوه له تەشەنه کردنی هەندێ برین برین و نەخۆشی پێست «ئاگره، بیرۆ...» به پێی داب و دەستووری کوردەواری. تم:ئاگره «تێبــ..» .

«مست.، مت.»، «مک.» تم: بەرگەگرتن.

(مست. لا.) ١-ڕەفتار کردنی کەسێ بەجۆرێ کە خەڵک قەدری بزانن و حورمەتی بگرن. ٢- (کن.) بێ ئەدەب نەبوون. با ئیحتڕامی خۆی ڕاگرتبا و هێندەی قسەی زیادی نەکردبا تا وای بەسەر نەهاتبا.

«مستـ. متـ.» تمـ: ئارام لێ بڕین.

ئۆقرە و دان بە خۆداگرتن

آرمیدن، آرامیدن، آسودن، آساییدن، شکیفتن، شکیبیدن، خستیدن.

ستارگرتن، ورینگگرتن، وقرەگرتن، سرەوین، سرەفتن، هێدیبوونەوە. [ئوقرەگرتن، سرەوتن]

هون، سکون، قرار، صبر، استراحت، هدوء، تأنی، فتور.

گرتنی ئارەقی هێندێ شت بە جۆرێکی تایبەتی

شتێکە کە تێکڕاییی بێ و هی تاقە یەکێک نەبێ

پێکهێنانی ئاهەنگ و کۆبوونەوە بۆی

«مستـ. متـ.» جاری کردنی ئاو بۆ هەر لایەکی مەبەست بێ و خۆش کردنی ڕێگای ئەم جاری بۆنە.: کوێخا مارف خەریک بوو ئاوی هەڵدەگرت.

«مستـ. لا.»، «کنـ.» پێداگرتن لەسەر قسەی خۆ، پێ لێ دە کەوش کردن، پێ لێ دە پێسۆلێ کردن «لە کەسێ... بۆ کارێ»، ئیسرار کردن.: ئاوزەنگی داگرت تا پارەی لێ نەستاند وازی نەهێنا. ٭سم چەقاندن. تێبــ.ینی: قورسایی خستنە سەر ئاوزەنگی «داگرتنی» بۆ وەستاندنی وڵاغە، ئاشکرایە کە وڵاغ وەستا، سواریش هەر وەستاوە، بە سواری وەستان نیشانەی بەپەلە بوونە کە دەبێ مەبەستەکەی زوو جێ بە جێ بکرێ، جا بۆیە ئەم «کینایە» لە زمانیی کوردیدا پەیدا بووە.

جوی برداشتن
آب برداشتن

جۆگە ساز کردن بۆ ئاو هێنانە سەر زەوی لە سەر چاوەڕا
هەڵمژین ئاو تێدا کۆبوونەوە: جەواڵەکە لە کانیدا بۆ باڕێکی ئاوهەڵگرتوو

ئاوچنین

خۆشبوونی میوە و ئاوتێزانی بە جۆرێک کە بخورێ

آب گرفتن، رسیدن. (انگورمثلأ.)

آب گرفتن، فشردن.