وشەدان

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دشمن کش

[ص. فا ]

(دوشمەن کوش - dusmnen kus)

دژمنکوژ.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

کش

[ا ]

(کیش – kiş)

دەنگدانی مریشکه، لەگەمەی شەترەنجدا ناچار کردنی شایه له خانەیەکەوه بچێته خانەیەکی دیکه.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

خاک روبه کش

[ص.فا ]

(خاکروبەکەش - xak rûbekeş)

کرێکاری خۆڵ، کەسێ کە خۆڵی گەڕەک کۆ بکاتەوەو بیبات.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

خاک کش

[ا.مر ]

(خاک کەش - xak keş)

تەختەیەکە جووتیاران زەوی کێڵراوی پێ هەموار دەکەن، مەڕازە.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

خط کش

[ا.مر ]

(خەتکەش - xetkeş)

ڕاستە.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دانه کش

[ص.فا ]

(دانەکەش - danekey)

سیفه تی میروله یه که دانه ویله به زەویدا به ¬ره و شاره کەی رادەکیشیت.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

رنج کش

[ص. فا ]

(ره نج که ش - renckeş)

ڕه نجبه ر، ره نجده ر، زه حمه تکێش.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

زباله کش

[ص. فا ]

(زوباله که ش - zubalekeş)

زبڵڕێژ، ئه وه ی زبڵی ماڵان بۆ رشتن ده بات.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

سرمه کش

[ص. فا ]

(سورمه کش - surmekeş)

که سێک کل له چاو بکات، کلچێو، کل چێوک.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

سپه کش

[ص. فا ]

(سیپه هکه ش - keş sipeh)

له شکرکێش، فه رمانده ی سوپا که سوپا بۆشه ڕ ببات.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

سینه کش

[ا. مر ]

(سینه که ش - sine keş)

بناری کێو، شوێنی پان و هه مواری هه تاوگیر.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

شن کش

[ا.مر ]

(شین که ش - șinkeș)

خرماشه یه کی ده ستییه ، بۆ پاک کردنه و ه و هه موارکردنی باخچه .

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

شیره کش

[ص.فا ]

(شیره که ش ـ rekeș șî)

شیره کێش، شیله ی تلیاک خۆر.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

طبق کش

[ص.فا ]

(ته به غ که ش ـ tebex keș)

ته به قکێش ، که سێک که میوه له ته به ق بکات و بیخاته سه ر سه رو له جێیه که وه بۆ جێیه کی دی به رێ.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عاشق کش

[ص.فا ]

(ئاشیغ کوش ـ așix kuș)

ئاشق کوژ،دڵدارکوژ، ماشقه یه ک که زوڵم له ئاشقی خۆی بکات.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

غریب کش

[ص. فا ]

(غەریب کوش - xerib kuş)

دژە غەریب، ئەوەی غەریبان ئەزیەت بدات.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

هیزم کش

[ا. ص ]

(هەیزوم کەش - heyzum keş)

هێمەفرۆش، دارفرۆش.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

پل کش

[ا ]

(پەل¬کەش - pelkeş)

کەردوو، بەراز.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

چاە کش

[ا. مر ]

(چاهی کەش - çahikeş)

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

چراغ کش

[ص. فا ]

(چیراغ کوش - çirax kûş)

چراکوژێنەوە.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دامن کشان

[ص.ق ]

(دامەن که شان - damen kesan)

ڕؤینی به لاروله نجەو به نازو فیز.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاو بە سەر کشان

«مستـ. لا.» ١- ون بوونی زەوی و زار و هەر شتێکی تر لە ژێر ئاوا.: بەستێنی چۆمی مەهاباد، بەهاران ئاوی بەسەر دەکشێ. ٢- خنکانی کەسێک یا نوقم بوونی شتێک کە لە ناو ئاودا بێ و لە پڕ ئاوەکە لەبەر هەرچی بێ، تێکیەوە پێچێ و بیبا.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

جام کشدن

[مص.م ]

(جام که شیده ن - cam keşîden)

مه ی خواردن, خواردنه وه, شه راب خواردنه وه.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

خجالت کشیدن

[مص.ل ]

(خەجالەت کەشیدەن - xecalet keşîden)

شەرمەزار بوون، خەجاڵەت بوون.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دامن کشیدن

[مص.ل ]

(دامەن که شیدەن - damen kesiden)

ڕویین به نازه وه، خشانی داوین له عاردی له کاتی روییشتن.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دراز کشیدن

[مص.ل ]

(دەراز کەشیدەن - deraz kesiden)

ڕاکشان، دریژ بوون.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دست کشیدن

[مص.ل.م ]

(دەست کەشیدەن - dest kesiden)

دەست هەلگرتن، دست پیداهینان.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دم کشیدن

[مص. ]

(دەم کەشیدەن - dem kesiden)

دەم کیشان، کولان.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دیوان کشور

[امر ]

(دیفانی کیشفەر - divani kisver)

دادگای تەمییز.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

رنج کشیدن

[مص. ل ]

(ره نج که شیده ن - renckeşîden)

ڕه نج کێشان، زه حمه تکێشان.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

زبان بکام کشیدن

[مص. ل ]

(زه بان بیکام که شیده ن - zeban bikam keşîden)

بێده نگ بوون، خامۆش بوون، قسه نه کردن.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

زحمت کشیدن

[مص. ل ]

(زه همه تکه شیده ن - zehmet keşîden)

زه حمه تکێشان، ره نجدان.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ستم کشیدن

[مص. ل ]

(سیته م که شیده ن - keşîden sitem)

زوڵم کێشان، ته حه مول کردنی زوڵم و زۆر.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ستم کشیده

[ص. مف ]

(سیته م که شیده - keşîde sitem)

زوڵم لێکراو، غه درلێکراو، سته مکێش.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

سختی کشیدن

[مص. ل ]

(سه ختی که شیده ن - sextî keşîden)

زه حمه تکێشان، ره نجدان، ته حمول کردنی هه ژاری و ده ستکورتی.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

سیم کشیدن

[مص. م ]

(سیمکه شیده ن - sîmkeşîden)

ته ل راکێشان، دانانی ته لی کاره با یان ته له فۆن.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

سیم کشیدن

[مص. ل ]

(سیمکه شیده ن - sîmkeşîden)

ئاوسان، چڵک کردنی زام.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

صف کشیدن

[مص.ل ]

(سه ف که شیده ن - sefkeșîden)

ڕیز به ستن.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

صلات کشیدن

[مص . م ]

(سه لات که شیده ن ـ selat keșîden)

سه ڵل کردن.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

طول کشیدن

[مص.ل ]

(تول که شیده ن ـ tûl keșîden)

درێژ کێشان.

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان