تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئیشتیڕاک کردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) ١- بەشداربوون لە کارێکدا. ٢- کڕینی رۆژنامە و گۆڤار و... بە ڕێکوپێکی، ڕاستەوخۆ لە ئیدارەکەیان. ٣- بوونە ئەندام لە ڕێکخراوێکدا، بەشداربوون لە کۆبوونەوەیەکدا.
ئیشتیڕاکات
[[=عا. جمی: ئیشتیڕاک]]
هەموو ئەو پارەیەی ئیدارەی ڕۆژنامەیەک لە کڕیارانەکانی، یا ڕێکخراوێکی سیاسی و کۆمەڵایەتی، لە خەڵکی سەربەخۆی وەری دەگرێ.
ئیعتیڕاز
[[=عا؛ ئیعتیڕاز]]
(نمس.) ڕازی نەبوون بە کارێ یا قسە و کردەوەیەک. ئیعتیڕازم هەیە. هیچ ئیعتیڕازێکی نەبوو. ئیعتیڕازی پێشان نەدا.
ئیعتیڕاز کردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) دەربڕینی ناڕازێتی بەرامبەر کار و قسەی کەسێ یا هەیئەتێ. ئەو هەموو ئیعتیڕازەشی کرد گوییان نەدایە.
ئیعتیڕاز گرتن
[[عا. کو.]]
(مست. مت.) دەربارەی کار و کردەوە، یا قسە و بڕیار، لە کەسێ یا هەیئەتێ وەدەنگ هاتن. لێ ڕاست بوونەوە و پێشاندانی ناڕازێتی. قبووڵ نەکردنی بڕیار.
ئیعتیڕاف
[[=عا.: ئیعتیڕاف]]
(نمس.) ئیقرار، دان بە شتێک دانان. بە ئیعتیڕافی خۆی پەنجا دینار قەرزدارە.
ئیعتیڕاف پێکردن
[[عا. کو.]]
(مست. مت.) ١- بەڕاست زانین. ٢- بە ڕەسمی ناسینی دەوڵەت یا هەر هەیئەتێکی کۆمەڵایەتی، سیاسی و... ٣- بە زۆر و زەبری لێدان یا هەر هۆیەکی ڕاستی کارێ یا ڕووداوی بە کەسێ ئاشکرا کردن.
ئیعتیڕاف کردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) ١- ئیقرار کردن، دان پێداهێنان. ٢- ڕاستی گوتن، سەلماندن. ٣- ئاشکرا کردنی ئەندامەتی خۆ و خەڵک لە پارتییەکەدا لای کاربەدەستانی میری یا دەرخستنی نهێنییەکانی ئەو پاڕتییە.
ئیغڕاق
[[=عا.: ئیغڕاق]]
(نا.) زیاد پێوەنان، موبالەغە. ٢- فیشاڵ، قسەیەکی زیاتر لە درۆ بچێ تا ڕاست.
ئیمپڕاتۆ (توو) رێتی
(حمس.) ڕێژیمێکی پاتشایەتی و دەوڵەتییە کە سەرۆکەکەی ئیمپڕاتوور بێ. دوای شەڕی دووەم ئیمپڕاتۆرێتی ژاپۆن گەلێ گۆڕانی بەسەرداهات. ٢- بە تێکڕایی هەموو ئەو خاکانەی کە لە ژێر دەسەڵاتی ئیمپڕاتوورێکدا بن، مەیدانی فەرمانڕەوایی ئیمپڕاتۆرێک. ئیمپڕاتۆرێتی بریتانیا جاران ڕۆژی لێ ئاوا نەدەبوو. ب) گشت وڵاتانێ کە دەوڵەتێکی توانا و بە زیپک بە سەریان ڕادەگا، سەرۆکەکەی هەرچی دەبێ ببێ.
ئیمپڕاتۆ (یووو) ری
[[ئیمپڕاتۆر + ئی]]
(ست.) هەر شتێکی پێوەندی بە ئیمپڕاتۆرەوە هەبێ. تاجی ئیمپڕاتۆری لەسەرنا. فەرمانی ئیمپڕاتووری دەرچوو. ٢-(حمس.) تم: ئیمپڕاتۆرێتی. تێبــ.- بەم مەعنایە شێوەی داڕشتنەکەی زیاتر فارسییە تا کوردی.
ئیمپڕاتۆر/توور
[[لاتینی]]
(نا.) پاتشیەکی چەند وڵات و میللەتی لە ژێر فەرماندا بێ، پاتشای پاتشایان. کاتێ شۆڕشی مەزنی ئۆکتۆبەر هەڵگیرسا (نیگەڵە) ئیمپڕاتۆری ڕووسیا بوو. * شاهەنشا تێبــ.- ئەم وشەیە لەقەبێک بووە بۆ سەردارەکانی ڕۆمای کۆن.
ئینقیڕاز کردن
[[عا.: ئینقیراز + کو: کردن]]
ئیڕادە
[[=عا.: ئیڕادە]]
(نا.) ویست، خواست، مەیل. ئیرادەی خوایە چی دەگەڵ ناکرێ.
ئەتڕاف
[[=عا.: اطراف]]
«نا.» ئەولاولا، دەور وبەر.: لە ئەتڕافی شاری «شنۆ» یە نەوت هەیە. لە دێی «ئاغەڵان» ی ئەترافی سەردەشتێ مەعدەنی زێڕ هەیە. نەکا بەم ئەتڕافانەدا بچی. تێبــ.ینی: ئەم وشەیە خۆی لە قالبی جەمع دایە و جەمعی «تەڕەف» ە، بەڵام لە کوردیدا وەکوو «موفڕەد» بەکار دەهێنرێ و لە کاتی پێویستدا بە شێوەی کوردی جەمع دەکرێتەوە.
ئەستڕان
ئەستڕاو
سڕاو
ئەسڕاڕ
[[=اسرار]]
«نا.» ۱- قسە یا کارێکی پێویست بێ هەموو کەس نەیزانێ، ئە، و قسە و کارانە کە بێجگەلە شوێنی خۆیان، نابێ دەگەڵ کەس باس بکرێن. نهێنییەکان. ۲- کار یا قسەیەک هەموو کەسێ سەرەودەری لێ نەکا. «دڵ سیڕڕی ژینی ئەگەر ئەزانی» «ڕێی بۆ ئەسراری مه رگیش نەهانی» «سەلام: خەیام- ۱۷۲»
ئەشڕاف
[[=عا.: اشراف] ]
پایەبەرز، پیاوماقووڵ لەناو کۆمەڵدا، نەجیب زادە، خانەدان. «سەت پیاوی گەورەی لێ لە ناو بردین» «دووسەت ئەشڕافی لێ دروست کردین» «سەلام- ۷۰»