لق زدن

خلەخل کەر، خڕەخڕکەر

تب سبک

لەش داهێزران بەتایەکی سووکەوە

لەش داهێزران بەتایەکی سووکەوە

تاو لەرزی سووک، سووکەڵەتا

نچ و نچ، نک نک، جگاری. (تکرار برای تکثیر است.)

نکەنک. [نچەی زۆر. (دووبارەبوونەوەکەی لەبەر زۆربوونیەتی).]

اَنین. نُکول. نَجنَجَة.

ناله پیاپی با صدای ضعیف

ناڵە ناڵی کورت و کز

نووزاندن

شبەجزیرە

پارچە زەوییەکە کە سێ لای ئاوبێ و لایەکی وشکانی بێ (شبە جزیرە)

خاکێک٬ کە لە زۆر لاوە بە ئاو دەورەدرابێ

شبەجزیره

زەمینێ کە سێ لای ئاو بێ و لایەکی بە بەژەوە نووسابێ

ئەم زاراوە بۆ پێناسە کردنی ئەو وەڵاتانە بەکار براوە کە ڕووەو گەشەسەندنن. لە نیمچە دیموکراسیدا ژیانی سیاسی، نە بە تەواوی دیموکراتیە نە تۆتالیتەری. ئەم وەڵاتانە هێشتا هەر لە گێژاوی پرۆسەی مۆدێرنە و هەنگاونان لە سوننەتەوە بۆ مۆدێرنیتەدا مۆنج دەخۆن و کێشمەکێشی ئەم هەلومەرجە، لە جێگیربوونی هەردوو سیستەمەی دیموکراسی و تۆتالیتاریزم بەرگری دەکات. هەروەها پێکهاتەی کۆمەڵایەتی کۆنباو و کەلتووری سوننەتی لێک ترازاو بواری دامەزرانی سیستەمی سیاسی مۆدێرن ناڕەخسێنێت. سەرمەشقی ڕێکخستن لەم وەڵاتانەدا بریتییە لە سێ شۆڕشی مێژوویی فرەنسی و شۆڕشی پیشەسازیی و شۆڕشی سۆڤیەت. هەرکامێک لەم شۆڕشانە بە جۆرێک بوونەتە سەرمەشق بۆ پێکهاتەی سیاسی ئەم وەڵاتانە. بۆ وێنە لە شۆڕشی فرەنسا، بیرۆکەی یاسا و حاکمییەتی نەتەوەیی و دیموکراسی وەرگیراوە، لە شۆڕشی پیشەسازیی بیرۆکەی گەشەسەندنی ئابووری و مۆدێرنە و لە شۆڕشی سۆڤیەتیش، دەوڵەتێکی بەزەبر و زاکوون و دەسەڵاتدار بۆتە سەرمەشق و ئایدیالی حکوومەت. هەموو ئەم بیرۆکە و سەرمەشقانە ئاوێتە بووە لەگەڵ پێکهاتەیەکی خۆماڵی بە قەبارەیەکی ئیستبدادی و یەزدانگەرا و باوکسالارەوە.
بە گشتی بۆ پیادەکردنی دیموکراسی لە وەڵاتانی ڕووەوگەشەسەندن، چەندین کۆسپ و تەگەرە لە بەردەمدایە کە بریتین لە:
- دەسەڵات و شەوتی پیاوماقووڵان و گەورەپیاوان کە دیموکراسی بەدژی بەرژەوەندییەکانی خۆیان دەزانن.
- هەژمۆنی بەها و بایەخە موتڵەقەکان و بەهێزبوونی نەریتەکان.
- مانەوەی هێزە دەسەڵاتدارە کۆنەکان، بۆ وێنە دەرباری شا و سوڵتان.
- دەزگە بەهێزە ئایینیەکان و هێزی سەربازی.
- نەبوونی چینی مامناوەندی بازرگان و پیشەسازی.
- قووڵبوونی ئاریشە و لەمپەرە ئەتنیکی و ئایینی و کەلتوورییەکان.
سەرەنجامی کۆبوونەوەی ئەم هۆکارە گرنگانە لە وەڵاتانی ڕووەو گەشەسەندن، بۆتە هۆی سەرهەڵدانی نیمچە دیموکراسییەکی سەقام نەگرتوو کە هەمیشە دەوڵەتەکانیان لە بەینی ئۆتۆکراسی و ئۆلیگارشی و پۆپۆلیزم و تۆتالیتاریزم و دیموکراسیدا لە هەلاجان دەهێڵێتەوە.

شبەدموکراسی

Quasi-democracies