گەمەی چاڵێن

پاچال، پاچاهه. (چالەی جای پای جولاه، قصاب، آهنگر، و امثال آن.)

پێچاڵ (قوڵکەی جێگەپێی جۆڵا، قەساب، ئاسنگەر و...)

مَطیط.

«نت.» دەغڵ و دانێ کە دوای دەرهێنانی چاڵی گەنم یا جۆ، لەبنەوەدا دەمێنێتەوە و تێکەڵ بە کاوکۆتی چاڵەکە بووە و پێویستی بە خاوێن کردنەوەیەکی باش هەیە.

ئەو کایەیە، کە لەبن دەخڵی ڕادەخەن. دانەوێڵەیەکە لە گەنم و جۆ، کە لە بنچاڵێدا دەمێنێتەوه و هەڵدەگیرێت، بۆنی دەغڵانە، کە لە چاڵدا گرتبێتی

بۆچاڵ

بۆنێکی ناخۆشە لە دانەوێڵەیەکەوە دێ کە لە چاڵدا زۆر مابێتەوە

ناه، بونَم. (بوی چالە کە گندم را مثلا خراب کند.)

[(بۆنی چاڵ کە خەلە خراپ دەکات.)]

اَسَن.

غلەای که در خاک بوی تری گرفته باشد

دەغڵی بۆن تەڕ گرتوو لە چاڵدا

«نت.»، «مک.، سیه.، سن.» بۆنێکه لەو گەنم وجۆیه و ئاردی ئەوان دێت کە لە چاڵێکی «شەدار» ا ڕاگیڕابن. تێبــ.- گەنم و جۆ ئەگەر چاڵەکەیان نمی هەبێ ئەو ندەش نەبێ که بیان ڕزێنێ و به جارێک له کەرەمیان بخا خۆیان دەخۆنەوه و کاتێ دەکرێنه نان بۆنێکی تایبەتیان لێ دێ که نەک هەر به لووت هەستی پێدەکرێ بگره به تامیشیان ڕا دەزاندرێ که بۆ چاڵیان گرتووه.* «سن.» بۆنماوی.

گەنم یا هەر جوورە دەغڵێکی لە چاڵیدا زۆر بمێنێتەوە بۆنی چاڵێ دەگرێ، بۆنچاڵ، بۆنێکی ناخۆشە

برف¬گاه، جای برف.

چاڵەبەفر: جێگەی بەفر.

مَثلَج، مَثلَجَة.

نسار کوه که برف در انجا متراکم شود
یخچال طبیعی

چاڵەبەفر: نواڵەی نزار کە بەفری تا ماوەیەکی زۆر لێ ناتوێتەوە
ئەو قوڵکەی لە چیا بەفری تێدەکەن و دای دەپۆشن

«نت.»، «سن.» تم: چاڵه بەفر.