تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



کەسپەرە
جۆرێ ساچمە تفەنگی درشت
کەلەپەرچە
(باک.):کەللەپاچە
کەمپەراندن
کینەتوزانه رقابت کردن
گاپەرچۆک
لەوەڕێکە گا حەزی لێ دەکا
گاپەرچینکە
علفی است که گاو آن را بسیار دوست دارد
گوڵەپەرێزە
گیایەکە گوڵی ڕەنگاو ڕەنگ جوان دێنێ و پەڕی گوڵەکە و لاسکەکەی هەمووی خاڵخاڵن و خاڵدارن.
گۆشەگیری/ دوورەپەرێزی
سیاسەت یان داکۆکی لە سیاسەتێک کە بۆ پاراستنی بەرژەوەندی نەتەوەیی وەڵاتێک، ئەوە بە باشتر دەزانێ کە لەگەڵ وەڵاتانی دیکە پێوەندی نەکاتەوە. گۆشەگیری سیاسی و ئابووری ئەگەرچی بە ئامانجێکی سیاسییەوە بێت بەڵام لە واقیعدا دژوارە. ژاپۆن جارێک لە سەدەی بیستەمدا بە تەواوەتی لەم قۆناغە تێپەڕی بەڵام وەڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا و بەریتانیا ــ کە کاتی خۆی ئەم سیاسەتەیان گرتە بەر ــ نەیانتوانی بە تەواوەتی پێیبگەن.
وشەی دوورەپەرێزیی&انزواگرایی(isolation)
کاتێک مانای سیاسی لەخۆ گرت کە بەریتانیا لە 1890 تا 1900 لە بەرانبەر دوو بەرەی دەوڵەتەکانی «سێکوچکەی یەکگرتوو» و دەوڵەتانی هاوپەیمان لەگەڵ فەرەنسە و سۆڤیەتدا سیاسەتی «گۆشەگیری مەزن»ی گرتە بەر. زاراوەی دوورەپەرێزیی لە سەدەی بیستەمدا بۆ چەند لایەنێکی سیاسەتی دەرەوەی ئەمەریکا و ئەندێشە و ڕێبازی هەندێ گرووپ بەکار هاتووە. ئەمەریکا، دوای شەڕی جیهانی یەکەم ئەگەرچی لە کاروباری نێونەتەوەییدا دەستی بوو بەڵام هیچ بەرپرسیارییەتێکی لە ئەستۆ نەگرت و لە کۆمەڵی نەتەوەکان و دادگەی نێونەتەوەییدا بەشداری نەکرد. نزیکایەتی ئابووری و سیاسی جیهان و ڕووداوەکانی دوو شەڕی جیهانی، کارێکی کرد دوورەپەرێزیی لە ناو سیاسەتی نەتەوەییدا بێ بایەخ ببێت.
گۆشەگیری/ دوورەپەرێزی
کنارەگیری/ انزواگرایی
گۆشەگیری/ دوورەپەرێزی
گەلپەرستی
ملت خواهی، مردم دوستی
یاساپەروەری
ئەم زاراوە بە واتای باوەڕ بە سەروەری و ڕەسەنایەتی یاسا و شەرعییەتی دادوەری و مافەکانە. ئەم جۆرە لە دنیابینی و بیرکردنەوە لە پێوەندی نێوان دەوڵەت و خەڵک و پێوەندی جەماوەر لەگەڵ یەکتر کە دەبێ بەپێی یاسا و قانوون بێت، هەر لە سەردەمی دەوڵەتی ڕۆمای کۆنەوە باو بووە و بەشێک بووە لە فەلسەفەی سیاسی. یاسا پەروەری هەموو جۆرە پێوەندییەکی مرۆڤ دەخاتە تەرازووی یاسا و دادوەری و دەوڵەت بە بەرهەمی قانوون دەزانێت. ئەم ڕێبازە پێی وایە کە لە بابەت دەوڵەتەوە ناکرێ بە پێوانەی ئەخلاق و کۆمەڵناسی سەیر بکرێت بەڵکوو دەبێ لە شەرعییەت و ڕەسەنایەتی یاسایی بکۆڵدرێتەوە و ڕوون بکرێتەوە کە ئایا دەوڵەت، ڕەوایە یا ناڕەوا؟
یاساپەروەری
لگالیسم/قانون باوری