تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



وێڵە
هاوار، قاوەقاو. [زەنازەنا، چەقەرهەرا]
وێڵە
وَیلَة، واوَیلا.
وێڵە
ویل، زەنازەنا
شوێنێکە لە دەوری شاری سنە سەیرانگایە
ناوی گوندێکە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
وێی
وێی
خۆی
پێی، بەئەو: پارەکەی پێم داناردی وێیدە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
وێیان
پەرت وێژی
وێڵ وێژی، ئاخۆتنی بێ جێ
پەرت¬وێژی
پرت¬گویی.
پەرت¬وێژی
وێڵوێژی. [قسەی ناڕێک و نه گونجاو کردن.]
پەرت¬وێژی
فُضُوليّ.
پەیمانی وێستفاڵیا
عهدنامە وستفالی
پەیمانی وێستفاڵیا
Treaty of Westphalia
پەیمانی وێستفاڵیا
پەیمانێک کە لە پاش شەڕی 30 ساڵەی ئایین لە ئەورووپا ( 1648-1618) لەنێوان هەموو وەڵاتانی ئەوروپی جگە لە بەریتانیا و پۆڵەندا واژۆ کرا. گرینگی ئەم پەیمانە لە ئاست پێوەندییە نێونەتەوەییەکان، لەبەر ئەم هۆکارانەی خوارەوەیە:
1ــ ئەم پەیمانە بوو بە دەستپێک و ڕێنموونێک بۆ کۆنفڕانس و پەیمانەکانی دواتر لە پێوەندی نێونەتەوەییدا.
2ـــ بەپێی ئەم پەیمانە، کۆنفدراسیۆنی سویسڕا و هۆڵەندا بە سەربەخۆ ناسرا.
3ـــ نزیکەی 350 یەکینەی سیاسی ئەڵمانیا، بەپێی ئەم پەیماننامە سەربەخۆییان وەرگرت.
4ــ سەربەخۆیی فرەنسێ و پورتوگال بە ڕەسمییەت ناسرا و دەستێوەردانی پاپا لە کاروباری ناوخۆیی و دەرەکی ئەم وەڵاتانە قەدەغە کرا.
5ــ بنەمای سەربەخۆیی وەڵاتەکان (سیاسی و ئایینی) هەروەها یەکسانییان لە گۆڕەپانی نێونەتەوەیی و پێوەندی دەرەکی، بۆ یەکەمین جار بەڕەسمییەت ناسرا و لەسەری ڕێککەوتن.
6ـــ وەڵاتەکان لە هەڵبژاردنی ئایین سەرپشک دەبن و لەسەر ئەوەش ڕێککەوتن کە گرووپە ئایینیەکانی کاتۆلیک و لۆتری و کالۆنیست ئازادی تەواویان هەبێت.
8ــ سیستەمی هاوسەنگی هێزەکان لە ئیمپراتۆری ڕۆما و ئەورووپا بەمەبەستی بەرگریکردن لەسەرهەڵدانی دەوڵەتێکی «سەردەست» لەنێوان یەکە سیاسیەکانی ئەورووپا بەدی هات.
9ــ ئەندامانی پەیمانەکە، بەڵێنیان دا کە لە بەرانبەر هەر چەشنە دەستدرێژی و داگیرکارییەک، بێڕەچاوکردنی ئایین، یارمەتی یەکتر بدەن.
چەنە بەچەنە وێستان
بەرانبەریکردنی یەکێک بۆ یەکێکی تر بە قسە لە ڕووداکردنەوەی
چەژگەی وێژەیی
چەشەی وێژەیی
ڕاست وێژی
راستگویی