تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



چه نەوێ
چی ئەبێت؟
چه نەوێ
ما یَکون؟.
چووێ(فە)
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
چوێ
چێشتی کۆنی شەوێ
شەومەند، چیوەرۆک
چەپی نوێ
ئەم لایەنگرییە سیاسییە لە 1950 لە دوای دەرکەوتنی ناڕەزایەتی لە چەپی کۆن سەری هەڵدا. بەگشتی ئەم زاراوە دەرحەق بە کەسانێک یا ڕێکخراوگەلێک بەکار براوە کە پەیڕەوی ڕێبازە جۆراوجۆرەکانی مارکسیزمی نوێ، سۆشیالیزم، سێندیکالیزم، ئاناڕشیزم و پاسیفیزم بن. لایەنگرانی سەرەکی ئەم بزاڤە، کۆمەڵی خوێندکاریی و ڕێکخراوە ڕەشپێستەکان بوون. ئەم بزاڤە بۆ دژایەتیکردن لەگەڵ تەشەنەدان بە شەڕی ڤێتنام، لە ساڵی 1964 چالاکی زۆری لە خۆی نواند.
چەپی نوێ لە هەموو شوێنێکدا بزاڤێکی خوێندکاری بووە، بۆ وێنە ساڵەکانی 1960 لە ئەمریکا و ڕووداوەکانی مانگی مەی 1968 لە فەرەنسە و ئەڵمانیا.
ڕادوێ
ئامرازێکە دەنگی هەموو دنیا بەگوێ دەگەیەنێ، ڕادیۆ، بیسگە
ڕاستی نوێ
دیاردەی ڕاستی نوێ پێکهاتووە لە بنەڕەگ و ڕیشەکانی نیئۆلیبرالیزم و کۆنەپارێزیی نوێ. لە 1980 بەملاوە زۆربەی دەوڵەتانی ڕۆژاوایی بۆ هەڵوێست نیشاندان لە بەرانبەر قەیرانی ئابووری حەفتاکان، بە دەستکێشانەوە لە سیاسەتەکانی کێنزی، بەرەو بەرەی «ڕاست» هەنگاویان نا. ڕاستی نوێ ڕادیکالیزمێکە سەر بە باڵی لیبرالیزم و هێرشێکە کە هێزە بنچینەییەکانی خۆی لەم دوو ڕێبازە وەردەگرێ. ئەم زاراوە بە تایبەتی دەربارەی سیاسەتەکانی حیزبی کۆنەپارێزی بەریتانیا لەسەردەمی تاچێر و حیزبی کۆماریخوازی ئەمریکا لەسەردەمی ڕیگان دا بەکار براوە و بەگشتی لە بواری ئابووری و سیاسی، لیبراڵ لە ئەژمار دێت. واتە لەسەر ئازادی ئابووری و کەمکردنەوەی باج و بازاڕی ئازاد و دەوڵەتی سنووردار جەخت دەکات بەڵام لە باری ئەخلاقی و کەلتووری و کۆمەڵایەتییەوە کۆنەپارێزە. ڕاستی نوێ، حکوومەت لە باری ئابوورییەوە لاواز دەکات بەڵام لە بواری سیاسی واتە دابینکردنی ئاسایش، بەهێز دەبێت.
ڕامیاری: بڕوانە سیاسەت
ڕەشی شەوێ
(باد.): شەوه
ژێرئاوێ
پاغوش، زیردریایی، غوتەوَر.
ژێرئاوێ
ژێرەدەریایی. [قوڵتەخۆرە: کەشتی ژێر ئاوگەڕ.]