تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



پێکهاتوو
ڕێککەوتوو، دروستبوو، ئاشت
پێکهاتەی کۆمەڵایەتی
پێکهاتەی کۆمەڵایەتی ــ ئابووری بریتییە لە سیستەمی ئابووری دیاریکراوی مێژوویی و سەرخان*ی تایبەت بەو پێکهاتە. لە زاراوەی مارکسییەکاندا لە مێژووی مرۆڤ پێنج پێکهاتەی کۆمەڵایەتی ــ ئابووری بەرچاو دەکەوێ کە بریتین لە: کۆمۆنی سەرەتایی، کۆیلەداری، فیۆدالیزم، سەرمایەداری و کۆمۆنیزم. هەرکام لەم پێکهاتانە، لە بواری چۆنییەتی سەرهەڵدان و فراژووتنیان خاوەنی یاسای تایبەت بە خۆیانن. لە هەمان کاتدا یاسایەکی گشتیش لە ئارادایە کە لە هەموو پێکهاتە کۆمەڵایەتی ـــ ئابوورییەکاندا دەور دەبینێت.
هەریەک لەم قۆناخانە پێکهاتەیەکی ئابووری و کۆمەڵایەتی تایبەت بە خویان هەبووە. لە ڕاستیدا گۆڕینی پێکهاتەیەک بۆ پێکهاتەیەکی دیکە بەهۆی ئەو ناکۆکییانەوە بوو کە لە کۆمەڵگەی پێشوودا سەریانهەڵداوە و بوونەتە هۆی ئامادەبوونی پێکهاتەیەکی دیکە. بۆ نموونە سەردەمی کۆیلەداری بەهۆی ئەو ململانێ و ناکۆکییانەوە بوو کە لەناو ئەو پێکهاتەدا هەبوون. ئەمەش بووە هۆی لێکهەڵوەشانەوەی ئەو پێکهاتە و فیۆدالیزم، وەک پێکهاتەیەکی نوێ جێی گرتەوە. بەم پێیە لە هەر سەردەمێکدا پێوەندی نوێی بەرهەمهێنان و شێوازێکی نوێی ئابووری و کۆمەڵایەتی سەقامگیر دەبێ و فۆڕمێکی تازە لە کۆمەڵگەدا دروست دەبێ .
پێکهاتەی کۆمەڵایەتی
ئابووری صورت بندی اجتماعی ـ اقتصادی
پێکهاتەی کۆمەڵایەتی
Socio-Economic Formation
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
پێکهانین
جێبەجێکردنی شتێک
پێکهانین
پێکهێنان، جێبەجێکردنی کارو بارێک
پەرهام
پەراهام، براییم، برام، ئیبراهیم
پەرگهاندن(باک)
کۆکردنەوە. بپەرگهێنە: کۆکەوە
پەلهاویژتن
پەنزەهار
پەشۆکار، شێواو، پەشێواو، تێکچوو لەبەر زۆری خەم و پەرۆشی
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
پەنهان
پەنهان
نەبینراو، بڕوانە «بەردید».
پەنهان
پێوار، وەشارتی
پەنهان
نەدیو، چرۆنەک، نیان، پنی، دەرکەنار، پۆشراو، داپۆشراو، نهێنی، وون، بزر، شاراوە، گوم. چتی وون و نادیار._بوون: شاردرانەوە، گوم بوون، وون و بزربوون._کردن: بزرکردن، حەشاردان
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
پەنهانی
وتنی گوفتار و کردنی کردارێک بەڕەنگێک ئەوی کە بتەوێ لێی بشاریتەوە نەیزانێ
پەنهانی
پنهانی
پەنهانی
نیانی، بزری، نەدیوی، وونی. ئاخۆتنێکە یا کردارێکە بەنهێنی ئەنجام بدرێ