فورماسیون + صورت بندی

Formation

ڕێککەوتوو، دروستبوو، ئاشت

پێکهاتەی کۆمەڵایەتی ــ ئابووری بریتییە لە سیستەمی ئابووری دیاریکراوی مێژوویی و سەرخان*ی تایبەت بەو پێکهاتە. لە زاراوەی مارکسییەکاندا لە مێژووی مرۆڤ پێنج پێکهاتەی کۆمەڵایەتی ــ ئابووری بەرچاو دەکەوێ کە بریتین لە: کۆمۆنی سەرەتایی، کۆیلەداری، فیۆدالیزم، سەرمایەداری و کۆمۆنیزم. هەرکام لەم پێکهاتانە، لە بواری چۆنییەتی سەرهەڵدان و فراژووتنیان خاوەنی یاسای تایبەت بە خۆیانن. لە هەمان کاتدا یاسایەکی گشتیش لە ئارادایە کە لە هەموو پێکهاتە کۆمەڵایەتی ـــ ئابوورییەکاندا دەور دەبینێت.
هەریەک لەم قۆناخانە پێکهاتەیەکی ئابووری و کۆمەڵایەتی تایبەت بە خویان هەبووە. لە ڕاستیدا گۆڕینی پێکهاتەیەک بۆ پێکهاتەیەکی دیکە بەهۆی ئەو ناکۆکییانەوە بوو کە لە کۆمەڵگەی پێشوودا سەریانهەڵداوە و بوونەتە هۆی ئامادەبوونی پێکهاتەیەکی دیکە. بۆ نموونە سەردەمی کۆیلەداری بەهۆی ئەو ململانێ و ناکۆکییانەوە بوو کە لەناو ئەو پێکهاتەدا هەبوون. ئەمەش بووە هۆی لێکهەڵوەشانەوەی ئەو پێکهاتە و فیۆدالیزم، وەک پێکهاتەیەکی نوێ جێی گرتەوە. بەم پێیە لە هەر سەردەمێکدا پێوەندی نوێی بەرهەمهێنان و شێوازێکی نوێی ئابووری و کۆمەڵایەتی سەقامگیر دەبێ و فۆڕمێکی تازە لە کۆمەڵگەدا دروست دەبێ .

ئابووری صورت بندی اجتماعی ـ اقتصادی

Socio-Economic Formation

شرم کردن
دشمنی کردن

برێتی لە شەرم لێ کردن
ڕک لێبوونەوە

چشم نیاوردن، چشم ندیدن، چشم نیاردن [نیاوردن]، روا ندیدن.

ڕەوا نەدین. [ڕازی نەبوون، چاوچنۆک بوون]

بُخل، حِقد، حَسَد.

ڕەوا نەدیتن

چاوهەڵاتن

خەزیاندن، خۆیزیاندن، بەدخووازی، بەرچاوتەنگبوون، ڕژدبوون، داخشاندن

چرچ و سیسبوون، ژاکان، گەچران

چرچهەڵاتن

دیلهاتن، دینهاتن، گەیشتنه یەکتری ، تووش بوون ، ڕێکەوت، کار - : پێکهاتن

ڕاستهاتن

ئاشنابوون بەشتێک کە لەوە پێش پێی ئاشنا نەبووبیت

تعلیم دیدن، مشق کردن، تمرین کردن، یاد گرفتن، عادت کردن