تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
نەوت
شتێکی شلە دەکرێتە چراوە و دەسووتێنرێ و بەکاری گەلێ شتی تر دێ و لەژێر زەوی دەردەهێرێ
نەوت
نەفت
قسەی نەکرد
نەوت
(باک.): نەفت٬ تەگبیر کردن. (باک.): -ی: جوورە گۆرانیێکە
ڕێکخراوەی وەڵاتانی بەرهەمهێنی نەوت (ئۆپێک)
سازمان کشورهای صادرکنندەی نفت (اوپک)
ڕێکخراوەی وەڵاتانی بەرهەمهێنی نەوت (ئۆپێک)
Organization of Petrolium Exporting Countries (OPEC)
ڕێکخراوەی وەڵاتانی بەرهەمهێنی نەوت (ئۆپێک)
ئەم ڕێکخراوە لە دوای هەوڵی زۆر و درێژخایەنی وەڵاتانی نێرەری نەوت لە ژانوییەی 1961 لە کاراکاس (ڤێنێزۆئێلا) دامەزرا و سەرەتا وەڵاتانی ئێران، عەرەبستانی سعوودی، عێراق، کوەیت، قەتەر و ڤینزۆئیلا بوونە ئەندام و پاشان، وەڵاتانی ئەندونیزیا، لیبی و نایجریا بوون بە ئەندام. ئۆپێک بۆ گەیشتن بەم ئامانجانەی خوارەوە دامەزرێ:
1ــ چەسپاندنی سیاسەتێک بۆ دانانی نرخ و مەزەندەیەکی یەکلاکراو، بەدوور لە هەلاجانی ئابووری وەڵاتانی بەرهەمهێنی نەوت.
2ــ پاراستنی سەرچاوە و کانە نەوتییەکان.
3ــ پاراستنی ئاسایشی نەوتی ڕاگوێزراو.
4ــ بەرگری لە زیادبوونی نرخی یەکلاکراو یان هەناردنی نەوتی لە ڕادەبەدەر بە پێچەوانەی بڕیاری زۆرینەی ئەندامان.
وەڵاتانی ئەندام لە ئۆپێک، 45% نەوتی جیهان بەرهەم دەهێنن و جگە لەوەش داوا لە کۆمپانیا نەوتییەکان دەکەن تا نرخی نەوت و بەرهەمە نەوتیەکان لە ئاستێکی دیاریکراو و یەکسان ڕابگرن، چونکە هەلاجان و هەڵبەز و دابەزی نرخی نەوت بۆ ئەم وەڵاتانە دەبێتە هۆی هەلاجانی ئابووری و هەندێ جار گەشەسەندنی ئەم وەڵاتانە تووشی زیان دەکات.
یەکێک لەو هۆکارانەی کە لە دوای دامەزرانی ئۆپێک ناوبەناو بۆتە هۆی هەڵکشانی نرخی نەوت، شەڕ و گۆڕانکارییە ناوچەیی و جیهانییەکان بووە. بۆ وێنە:
ــ شەڕی ئیسراییل و عەرەبان لە 1973 کە بۆ ماوەیەک بووە هۆی ڕاوەستانی ناردنی نەوتی وەڵاتانی عەرەبی بۆ ڕۆژاوا و ئەمەش هەڵکشانی نرخی نەوتی لێکەوتەوە.
ــ شۆڕشی گەلانی ئێران (1978) کە بەریانی نەوتی ئەم وەڵاتەی بۆ ماوەیەک ڕاوەستاند و ئەمەش بووە هۆی هەڵکشانی بێوێنەی نرخی نەوت تا ئەو سەردەمە.
ــ شەڕی ئێران و عێراق (1988-1980) .
ــ شەڕەکانی کەنداوی فارس کە بریتی بوون لە: شەڕی هاوپەیمانی نێونەتەوەیی بە دژی عێراق لە دوای داگیرکردنی خاکی کوەیت لە لایەن ئەم وەڵاتە (1991-1990) . شەڕی ئەمریکا و بەریتانیا بە دژی عێراق بە بیانووی چەک کردنی ئەم وەڵاتە (2003) .
ــ زیادبوونی مەترسی و هەڕەشەی نێونەتەوەیی لە ئێران بەهۆی بەرنامەی ئەتۆمی ئەم وەڵاتە لە ساڵەکانی 2005 و 2008 کە نرخی نەوتی تا نزیکەی 130 دۆلار هەڵکشاند.
ــ سەرهەڵدانی قەیرانی ئابووری جیهانی لە ساڵی 2008 بووە هۆی دابەزینی دووبارەی نرخی نەوت بۆ 40 دۆلار.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
نەوتاش
دائمی
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
نەوتاش
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
نەوتاش
نەوتاوی
نفت آلود
نەوتخانە
چاه نفت
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
نەوتخانە
شوێنێکە کە نەوتی تێدا بفرۆشرێ
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
نەوتی
شتێکە کە ڕەنگی لە نەوت بچێ
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
نەوتی
ناوی دێیەکە لە ناوچەی قەرەداخ
نەوتی
کانگای نەوت
نەخت فرۆش
ناوی گوندێکە لە کوردستان
نەوتینە
نفت آلوده
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
کتکە نەوتینە
بریتییە لە یەکێک ببێ بە هۆی ئاژاوە و هەرایەکەوە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئەژنەوتن
ئەژنەوتن
«مستـ. متـ.» تمـ: بیستن.
ئەژنەوتن
بیستن، گووێدان
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
شنەوتن
شنەوتن (که. ، فه.)
قوونەوتلوور
دمر دراز کشیده
قوونەوتلوور
خلۆر٬ قنگەوتلوور٬ خل٬ خول٬ خلۆر.-بوونەوە: خلۆربوونەوە.-کەوتن:درێژبوون٬ڕاکشان٬ -بوون:زیزبوون
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ژنەوتن
ژنەوتن
(ئەردە.): بیستن،ژنەفتن
کتکەنەوتینە