تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



نێوتۆژکەی باو
conventional implicature, «نێوتۆژکە»یەکە دەگەڕێتەوە بۆ شێوازی باوی بەکارهێنانی زمان، نەک بەستێن و بۆچوونی ئاخێوەر. کاتێک دەڵێیت «ئەوە ئاش (خواردن) ـێکی ئینگلیزانە، بەڵام خۆشە» واتایەکی دیکەی هەیە لە تێکستەکەدا نەنووسراو، وشەپۆش نییە، لێ ئەو «بەڵام»ـە لەو دەربڕینەدا - لە گوێرەی بەکارهێنانی باوی زمان - پێمان دەڵێت کە «بەگشتی ئاشی ئینگلیز خۆش نییە». کاتێک دەڵێیت «ئەمەیە پیتزا، تەنانەت ئازادیش دەیخوات»، جگە لەوەی دەڵێت «پیتزایەکی خۆشە»، ئەو «تەنانەت»ـەی دەستەواژەکە پێمان دەڵێت «ئازاد پیتزای لا خۆش نییە، پیتزا ناخوات». ئەمانە نێوتۆژێکن زادەی بەکارهێنانی باوی زمان. سەرچاوە: https://www.polyu.edu.hk/cbs/sjpolit/Classes/CBS3950/TypesDiagnostics
نێوتۆژکەی گفتوگۆبار
conversational implicature, نێوتۆژکەیەکە: ئاخێوەر لە دەربڕینەکەدا ئاماژەی پێ دەدات بەشێکە لە ماکی دەربڕینەکە، بەڵام بەشدار نییە لە دەربڕینی پاتەوپاتی ڕاستەوخۆ و هەروەها کۆدڕێژ نەکراوە بەو واتا زمانەکییەی لە دەربڕینەکەدا هەیە نموونە، پرسیارێک دەڵێت: «چۆکلادێکت نییە؟» وەڵام: «من شیرینی ناخۆم». بەڵام مەبەستی وەڵامەکە باسێکی دیکەیە: «نا، چۆکلادم نییە». ئەمە نێوتۆژکەی سەربە گفتوگۆیە، گفتوگۆبارە. سەرچاوە: https://doi.org/10.1093/acrefore/9780199384655.013.205
نێوجێژنان
ماه ذیقعده
نێوجەرگە
وسط، جرگه
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
نێوجەرگە
نێوجەغز
وسط دایره
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
نێوجەژنان
نێوخۆ
داخل، داخلی
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
نێوخۆ
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
نێودار
نێودار
ڕەمۆ٬ بەنێو . –بوون: ناو پەیدا کردن. (هەو.موک.)مرازێکە لە ئی تەونی. بەنێو ٬بەنێوبانگ٬ ناودار٬ (موک.): مەشکه٬ دیار٬ ناودۆک٬ ناومێری٬ نێرەژەنێو٬ خوەیناڤ٬ ناوبانگ. دەنگدار٬ دەنگانه٬ ناودار٬ ناڤدەنگ٬ بەنێو ٬ ناڤدار٬ -یی مەشکە: داردۆژەنگ٬ نیرەژەن.-ی (باک.): ناڤدەنگی:ناڤداری
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
نێودۆک
نێودێر
(تەمەنێو درێژ) لە کاتی ناونانی منداڵدا بەناوی پیرۆزبایی بە دایک و باوکی دەکوترێ: نێودێربێ
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
نێودەرکردن