تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 183
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
زیست شناسی
[ا. مص ]
(زیست شناسی - zîst şînasî)
بایۆلۆژی، زینده
وه
رزانی.
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
شناسی
ناسیاوی
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
شناسی
آشنایی
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
شناسی
ئاشنایی
،
ئاشنایەتی
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
شناسی
ناسیاوی
،
ئاشنایی
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
شوناسی
شناسی
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
شوناسی
آشنایی
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
شوناسی
شناسی
،
شناسایی
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
شوناسی نەتەوەیی
شوناسی
نەتەوەیی
ئەو
کاتە
لە
دایک
بوو
کە
چەمکی
نەتەوە
بە
مانا
ئەمڕۆییەکەی
هاتە
ئاراوە.
شوناسی
نەتەوەیی، دیاردەیەکی مۆدێرنە
کە
لەسەر
گریمانەی
هەبوونی
بزاوتێکی ناسیۆنالیستی و
هۆشیاری
نەتەوەیی دامەزراوە. دوای سەرهەڵدانی
ناسیۆنالیزم
، شوناسەکان
بە
قەبارەی نەتەوەیی
پێناسە
دەکرێن.
کەواتە
بۆ
بەدیهاتنی
شوناسی
نەتەوەیی،
دەبێ
ئەندامانی نەتەوەیەک
خۆیان
بە
دامەزرانەرانی
نەتەوە
و دواتر شوناسێکی
هاوبەش
بزانن.
(ئیرنێست ڕینان گوتەنی)،
شوناسی
نەتەوەیی،
لەسەر
بنەمای
نیشتمانی
هاوبەش
،
زمان
و کولتووری
هاوبەش
،
ئایینی
هاوبەش
، مێژووی
هاوبەش
، ویستی
هاوبەش
و پرەنسیپی
سیاسی
و
یاسایی
هاوبەش
پێناسە
دەکرێت.
بەڵام
هەروا
کە
شوناسە نەتەوەییەکانی وەڵاتانی فرەکەلتوور
یان
نەتەوە
بێدەوڵەتەکان
نیشانی
داوە،
هیچکام
لەم
تایبەتمەندییانە
ماکی
دانەبڕاوی
شوناسی
نەتەوەیی
نین
.
کەواتە
شوناسی
نەتەوەیی دیاردەیەکی فرەڕەهەندە.
جیاواز
لەمەش،
دەکرێ
شوناسی
نەتەوەیی
لە
ڕوانگەی مەدەنی
یا
ئەتنیکیش
پێناسە
بکرێت. کاتێک پێوانەکانی
ئەندامەتی
ـــ
لە
شوناسێکدا ـــ مەدەنی بێت،
نەتەوایەتی
لەگەڵ
شارۆمەندیدا
هاوواتا
دەبن و
لە
ڕاستیدا
شوناس
دەبێتە پرەنسیپێکی
سیاسی
و
یاسایی
.
شوناسی
نەتەوەیی
بە
پێناسەیەکی مەدەنی،
بۆی
هەیە
ئەندامی
نوێ
ـــ
کە
سەر
بە
کەلتوور
یا
ئەتنیکێکی
دیکە
بێت ـــ وەربگرێت و
لە
خۆیدا
جێی
بکاتەوە.
کەواتە
کەسێکی
ئەمریکایی
دەتوانێ ببێتە فەرەنسی
یا
ئینگلیزی
چونکە
سنوورەکانی
شوناسی
نەتەوەیی
تا
ڕادەیەک کراوەیە و هەرکەسێک
بۆی
هەیە
ڕەگەزنامەی
خۆی
هەڵبژێرێت.
بەڵام
بە
پێچەوانەوە کاتێک پێوانەکان
تەنیا
ئەندامەتی
بێت،
نەتەوایەتی
تەنیا
بریتی
دەبێ
لە
مافی شوێنی لەدایکبوون
کە
ئەویش شتێکی نەگۆڕە.
لەم
دۆخەدا
ئیدی
ئاخاوتن
بە
زمانی زگماکی
یا
وەدەستهێنانی مافی شارۆمەندی نابێتە
ئاریشە
،
بەڵکوو
هەموو
ئەو
کەسانەی
کە
نەتەوە
پێک
دەهێنن
بنەما
سەرەکییەکانی
شوناسی
خۆیان
لەم
ئەندامەتییەوە
دەستەبەر
دەکەن.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
شوناسی نەتەوەیی
هویت
ملی
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
شوناسی نەتەوەیی
National
Identity
سەرچاوە:
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
شێوەناسی
دراسة الملامح
سەرچاوە:
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
شێوەناسی
Physiognomy
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
مردم شناسی
[ا. مص ]
(مهردوم شیناسی - merdum şinasî)
ئەنتروپولۆژی، کۆمەڵناسی.
سەرچاوە:
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
مرۆناسی
علم
الانسان
سەرچاوە:
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
مرۆناسی
Anthropology
سەرچاوە:
برادۆست (کوردی - کوردی)
مرۆڤناسی
anthropology, ئەنترۆپۆلۆژی، ڕشتەی تۆژینەوەیە
لە
مرۆڤگەل،
مرۆڤ
وەک
بوونەوەرێکی
گەلەکۆمە
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
مرۆڤناسی سیاسی
انسان
شناسی
سیاسی
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
مرۆڤناسی سیاسی
political
anthropology
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
مرۆڤناسی سیاسی
ئەم
لقە زانستییە ئاوێتەیەکە
لە
زانستی
مرۆناسی
کەلتووری و
زانستی
سیاسەت
کە
سەروکاری
لەگەڵ
هەندێ
لە
قووڵترین
کێشە
سیاسیەکانی
کۆمەڵگە
سەرەتاییەکاندا
بووە
.
لە
ڕوانگەی زۆربەی مرۆڤناسانی سیاسییەوە،
هەموو
بەستێنەکانی
ژیان
کەمتاکورتێک خەسڵەتێکی سیاسییان
هەیە
و
ژیانی
کۆمەڵایەتی
تێکڕا
پێکهاتێکە
لە
سێکوچکەی
ململانێ
،
دەسەڵات
و سوڵتە.
یەکەمین
ئاسەواری
مرۆناسی
سیاسی
کتێبی فریدریش ئێنگڵس
بوو
لە
ژێر
سەردێڕی سەرچاوەی
خێزان
، خاوەندارێتی
تایبەت
و
دەوڵەت
(1844).
لەم
سەردەمەدا موتاڵاکردنی پێوەندییەکانی
دەسەڵات
لە
ناخی ستراکتووری
خێزان
، عەشیرە،
نەتەوە
و
زایەند
(جێندەر)
بە
تایبەت
لە
وەڵاتانی
بەرەو
پێشکەوتن
،
بۆتە
بابەتێک
بۆ
مرۆناسانی
سیاسی
.
ململانێ
و مشتومڕی
سیاسی
لەم
وەڵاتانەدا
زۆرتر
لەسەر
ئەم
مەسەلانەیە و
بە
تایبەت
باسکردن
لە
دواهاتی
سیاسی
ئەتنیکی و کێشمەکێشی نەتەوەیی کەوتۆتە
بەر
سەرنجی
مرۆناسی
سیاسی
.
جیاواز
لەم
باسە تازانە، بابەتی کلاسیکی
مرۆناسی
سیاسی
ئێستاش
هەر
شێوازە سیاسییەکانی
پێش
دروسبوونی دەوڵەتە.
یەکەمین
شێوازی
ڕێکخراوەیی
ژیانی
سیاسی
لە
قەوارەی هۆزەکان
سەری
هەڵدا
کە
ستراکتووری
دەسەڵات
لە
ناویاندا
لە
سەر
پێوەندی
خزمایەتی
سازدرابوو.
چەند
هۆکارێک بوونە
هۆی
گۆڕینی
ئەم
شێوازە سیاسییانە
بەرەو
دەوڵەتی
ڕێکخراوەیی
کە
بریتین
لە
: بەرفرەوان کردنی جوگرافیای دەسەڵاتی هۆزەکان و سەرکەوتنیان، زیادبوونی بەرهەمی
کشتوکاڵ
، زۆربونی
حەشیمەت
، پەرەسەندنی بێعەدالەتی
کۆمەڵایەتی
، پەرەسەندنی
بازرگانی
و گەورەبوونی شارەکان.
مرۆڤناسی
سیاسی
،
بۆ
مرۆڤ
وەک
مرۆڤێکی
سیاسی
دەڕوانێ و تایبەتمەندییە هاوبەشەکانی
هەموو
ڕێکخراوە سیاسییەکان لەباری
مێژوویی
و جوگرافییەوە
پێناسە
دەکات.
ئەم
واتایە
لە
کتێبی سیاسەتی ئەرەستۆ
کە
لە
بنەڕەتدا
مرۆڤ
بە
بوونەوەرێکی
سیاسی
دەزانێت،
بەرچاو
ئەکەوێت.
5
6
7
8
9
10