تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەمەندەر
جانەوەرێکەگویا لەئاورێدا دەژی.
شەمەندەفەر
شەمەندەفەر
قەتاری ڕێی ئاسن
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئەرامەندە
ئەرامەندە
[[ئەرام+ئەندە «ئندە» ]]
«ستـ.»، «هو.» حاڵی کەسێکی تووشی گیروگرفتێ بووبێ و سەری لێ شێوابێ، موتەحەییر بێ. «جەواتەی شێرۆ سەرەفگەندە بین» «جە سەودای گەردوون ئەرامەندە بین» «خانا_٦٧٩» تێبــ.ینی: ئەم وشەیە لە «ئەرام» و پاشبەندی «ئندە» یە و زیاتر فارسییە تا کوردی- پێکهاتووە. «ئەرام» خۆی وشەیەکی پەهلەوییە و مەسدەرەکەی «ئەرامیتەن» و «نمسـ.» یشی «ئەرامیشن» ە کە مانایان: «نائاسوودەیی و ئۆقرە نەگرتن» ە و تەواو پێچەوانەی «ئارام» ە کە بە مانای «دامەزران و ئۆقرە گرتن» هاتووە. «ئەرام» ی پەهلەوی تەرکیبێکە لە ئامرازی نەفی «ئە=نا» و «رەم» ی ئاوێستایی بە مەعنای ئیسڕاحەت کردن و ڕۆکەوتن. بە تێکڕایی ئەرامەندە[ئە+رام+ئەندە]دەبێتە ئەو کەسەی ئیسڕاحەتی لێ هەڵگیرابێ.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئەمەندە
وتەیەکە ئەندازەیەکی نزیکی پێ پیشان دەدرێ
ئەمەندە
این اندازه
ئەمەندە
هێما بە دەست بۆ بارستی شتێک
ئەمەندە
[[ئەم+ هەند (هێند) +ئە]]
(بنت.) ١- بە شێوەیەکی نامەحدوود میقدارێک پێشان دەدا (جاروبارە بە ئیشاڕەی دەست یان بەراوردکردن دەگەڵ شتێکی تر تەحدید دەکرێ). ماریکمان کوشت ئەمەندە دریژ بوو نەبێتەوە، ئەمەندەی بەرچیغێکیش ئەستوور بوو. قەت وڵاغم نەدیوە ئەمەندە بەرز و شۆخ. ئافرەتی ئەمەندە خوان هەر نابێتەوە. ٢- وەڵامی پرسیاری (چەند) و (چەندە)ی پێ دەدرێتەوە. مارەکەی کوشتتان چەندە درێژ بوو؟ -ئەمەندەی پشتێندێک. *ئەمەند، ئەمەنە، ئەوەند، ئەوەندە، ئەوەنە، هێندە.
ئەمەندە
ووشەیێکە بەش و ئەندازەیێکی نزیکی پێنیشان بدرێ
ئەڕامەندە
پریشان، وامانده
ئەڕامەندە
پەرێشان و داماو: جە واتەی شێرۆ سەرەفکەندە بین/جە سەودای گەردوون ئەڕامەندە بین «خانا»
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
شەرمەندە
شەرمەندە
شەندەلەمەندە کەمترنیە
مەبەس لەوەیە، کە هەموو کەسێک لە ماف و بەشدا بەشدار و یەکسانە.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
شەومەندە
شەومەندە
شب مانده
شەومەندە
شەوەسار.
هارمەندە
نفرین زنانه، هارشوی
هارمەندە
تووکێکە ژن ئەیکەن واتا: هاربی تووشی ئەو نەخۆشیەبی کە سەگی پی هاردەبێ