تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



گەردەن لە موو باریکتر
فەرمانبەر، گەردەنکەج، گەردەن لە موو نەرمتر. [گوێڕایەڵ]
گەردەن لە موو باریکتر
مُطیع، مُنقاد، مُذعِن، مَحکوم، خاضع.
گەرمەگۆڕ (موک.٬ دزە٬ هەوار.)
دوای مردنی کەسێکی بە سێ ڕۆژان هەڵواو نان یا چتی دیکەیە ٬ کە دەیبەنە سەرگۆڕان و دەیبەشنەوە.
گەزەنگی (موک.)
جوورە ترێیەکی سپی و زۆر شیرینە و درەنگ پێ دەگات و گلووی زل و خڕە و دەنگی زۆرە٬ جوورە شیرینیاتێکە.
گەندمە (موک.)
ترێیەکی ڕەشی گلووی خڕە و هێندەی مازوویەکە دەنگی هەیە.
گەڵوازە(موک.)
ڕستەی موور و چگ ومازوو٬موورووی شینە وەکوو ژەکە بە لانکی مندالاندا دەکرێ٬گەلآزه٬گەلاس.
یێکەڵ (موک.):
ئاژاڵێکە گوانێکی وشک بووبی. کەرگووان، یێکەلەگوان.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
داموز
[ا ]
(دام قەز - dam vez)
به فرمال، زه میله، سه بەته.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دانش اموز
[ص. فا ]
(دانیش ئاموز danis artz)
قوتابی، فیرخواز، قوتابی ئامادەیی، ماموستا و ئاموژگار.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دمور
[ا. ]
(دەمور - demur)
نەرمه ئاواز و گورانی.
زرموکوت
تراپ و تُرُپ، هنگامه
زرموکوت
تەپوهۆڕ، زرموهۆڕ. [زرمەزرم]
زرموکوت
تَلاطُم، تَلادُم، ضَوضاء.
سەرچاوە: نالی
شتورمورغ
باڵندەیەکی گەورەیە پێی درێژ و کلکی کورت و باڵی بچووکە. ناتوانێ بفڕێ، بەڵام زۆر تیژڕەوە، بە سەعاتێ ٤٠ کیلۆمەتر ڕێ ئەکا. باڵای دوو میتر و نیو بەرزە. ئاڵف گیانەوەر ئەخوا. بەسەر تەپۆڵکەی چەو و وردە بەردەوە هێلانە ئەکا.

لە هێلانەی زەمیندا وەک شتور مورغ
منی قودس ئاشیان بێ باڵ و پەڕ مام
amojgêh (FN أموزكاه)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
muvehhidموچینە
[ا. مر ]
(موچینە - muçîne)
موکێش.
zîmûn (FN - أزمون)
ئاتموسفۆڕ
[ [= فەرەنسی: ئاتمۆسفێر] ]
«نتـ.»، «کئێر.» ١- ئەو هەوایەیە کە دەوری زەوی داوە و لە چەند گاز «غاز» ی جیاجیا پێکهاتووە: ٧٨% ئازۆت، ٢١% ئۆکسیژێن و ئەوی تریشی: ئارگۆن، هیدڕۆژێن و هیلیۆم و چەند گازێکی ترە. «عا.» جەو. ٢- واحیدی قورسایی کە هەوای دەوری زەوی دەیخاتە سەر زەوی و هەموو ئەو شتانەی لەسەر زەوین و بە قەدەر قورسایی لوولەیێکی پڕ جیوەیە کە ٧٦ سانتیمەتر درێژ و بنەکەشی سانتیمەترێکی چوارگۆشە بێ «ئەلزەفتەلجەووی» و بە شێوەیێکی مام ناوەندی دەکاتە ١٠٣٣ گرام لە سەر هەر سانتیمەترێیکی چوارگۆشە. تێبــ. - ئەم وشەیە لە ڕێگای زمانی فارسیڕا هاتۆتە ناو زمانی کوردی لە کۆردستانی ئێران، لە ٢ وشەی یۆنانی ئاتمۆ «= هەڵم، بوخار» و سفێر «= گۆ، کورە» پێکهاتووە. تمـ: لاڕووس ٧٧.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئارمووش
ئارمووش
«نا.»، «هلـ.» تمـ: ئاوریشم
ئارمووش
ئارمووشە
کێوێکە کەوتۆتە باشووری ڕۆژ هەڵاتی ڕەواندزێ
ئارمویش
ئارموش، هاوریشم
ئازمودە
آزمودە