Populism

مذهب الواقعیة الساذجة

Realism / naive

مذهب الواقعیة النقدیة

/ critical

الواقعیة

Realism

ستاتیکای (جوا نیناسی) یەکیەتی کۆمارییەکانی سۆڤییەت کە لەنێوان ساڵەکانی 1930 تا 1956 ڕەواجی پێدرا. ناوی سیاسەت و تیۆری ڕەسمی حکوومەتی سۆڤییەتە لەمەڕ داهێنانی هونەری. ئەم ڕێبازە لە لایەن ماکسیم گورکی و سیاسەتمەدارانێکی وەکوو بوخارین و ژادنۆف لە ساڵی 1934 لە کۆنگرەی نووسەرانی سۆڤییەت هاتە ئاراوە بەڵام هیچ کاتێک پێناسەیەکی ڕێکوپێکی لێنەکراوە. مەبەست لە داهێنانی ئەم سیاسەتە ڕاکێشکردنی شێوازی ڕیالیستی کۆتاییەکانی سەدەی نۆزدە بوو بۆ هونەر و ئەدەب و شانۆ بەرەو لایەنێکی پۆزەتیڤ.
ڕیالیزمی سۆشیالیستی، شەرعییەتی خۆی لە بیرۆکەکەی لینین لەمەڕ partinost (لایەنگری) و ئەدەب، لەگوێن ڕەنگدانەوەی واقیع لای مارکس و ئینگڵس وەردەگرێ. ئەم دوو بیرمەندە وێڕای ئەوەی بۆ ئەدەب ڕۆڵێکی ئایدیۆلۆجیک قاییل دەبن، لەسەر پێوەندی نێوان ئەدەب و ئابوور جەخت دەکەن. ئەم ڕێبازە لەسەردەمی ستالین (بڕوانە ستالین خوازی) بە شێوەیەکی بەربڵاو پیادەکرێ و هونەری سۆڤییەتی بەرەو داڕمان و تێکشکان برد. بە تێکشکان و ڕۆچوونی ستالینیزم، ڕیالیزمی سۆشیالیستیش کەوتە بەر ڕەخنە و لەناوچوو.

رئالیسم سوسیالیستی

Socislist realism

(کریستالیزه - kristalize)

بەبلوروبوو، بلوورین.

(كەليزدان - kelîzdan)

شاره زەردەواڵه، شاره سێرەمووزه.

(کەلیزه - kelîze)

گۆزه ، جەڕه.

لعاب دهن

لیکاوی دەم

کمالیسم

Kemalism

بریتییە لە ئایدیۆلۆجیا و ڕێبازەکانی مستەفا کەمال پاشا ناسراو بە ئاتاتورک (1938ــ1881)، یەکەم سەرۆک کۆمار و دامەزرانەری تورکیای نوێ. ڕێبازەکانی کەمالیزم کە بەردی بنچینەی حیزبی خەڵکیی تورکیا پێک دێنێت، بریتین لە: کۆماری خوازی، ناسیۆنالیزم، ڕیفۆرم خوازی، جیاوازی ئایین لە سیاسەت، سپاردنی کاروبار بە جەماوەر و دامەزراندنی دەوڵەتێکی دەسەڵاتدار و بەهێز. گرینگترین هەنگاوەکانی ئاتاتورک بۆ ڕۆژاوایی کردنی تورکیا، لابردنی چارشێوی ژنان، دانانی ناوی بنەماڵە بۆ خێزان، پەسندکردنی ڕۆژژمێری گریگۆری و گۆڕینی خەت بە لاتین بوو. کەمالیزم، پاش 75 ساڵ ئێستاش لەناو ڕێکخراوە کۆنەپارێزەکانی ئەم وەڵاتە وەک هێزەکانی ئەرتەش پشتیوانی زۆری لێدەکرێت. بەڵام ئەم ڕێبازە لەمەڕ سیاسەتی هاوچەرخی جیهانی و ئازادی ئابووری و زیندووبوونەوەی ئیسلامی سیاسی و کێشەی کورد لەم وەڵاتەدا بەرەورووی پرسیار بۆتەوە.

کسی که همیشه لعاب دهانش سرازیر است

کەسێ کە ئاوی دەمی بە ڕەخی دەمیدا دێتە خوار، لیکن