بێچارە و فەقیر

گِل و لای، خَرَه، خَرَّد، لَجَن.

گیتە. [چڵپاو]

حَمأَة، وَتخَة، رَتَخَة، رَدَغَة، رَبیکَة، وَحَل... .

(دیکالیتر - dikalitr)

دەلیتر، دیکالیتر.

(ئاتاشە میلیتر - ataşe mîlîtr)

وابەستەیی سوپایی.

وەرگر

کەسێکە کە بەگۆرانییەوە سەما بکا

هەڵپەڕ، کەسێکە سەمایە بکات و گۆرانیش بڵێ

گۆرانیی قوتابخانە

رقص و ترانه باهم
نوعی رقص گروهی

سەما و ستران پێکەوە
بێریتە

جوورە هەڵپەڕینێکی کوردییە بە دەم گۆرانییەوە. سروود، گۆرانی قوتابخانە

کەسێکە کە گۆرانیی قوتابخانە باش بڵێ

هەڵپەڕ، سروودبێژ

بەلبەلیناتگ

پەپوولە

جوورە گۆرانییەکە

تاری تۆسک، تاڵی تۆسک. تالینتۆز. گیایەکی کێوییە

تاڵیتۆز

(توتالیتەر - tûtalîter)

تۆتالیتاری، دکتاتۆری، ستەمکاری به کۆ ڵ.

فراگیرندگی + توتالیتاریسم

Totalitarianism

ئەم زاراوە لە ڕیشەی لاتینی (totus) بە مانای «گشت» وەرگیراوە. بەو ڕێباز و ئەندێشە سیاسی و ئایینی و ئەخلاقییانە دەگوترێ کە هیچ سنوورێک لەنێوان ژیانی کۆمەڵایەتی و ژیانی تاکەکەسی قاییل نابێت و بۆی هەیە تەواوی کەلێن و قوژبنی ژیانی خەڵک بپشکنێ و دەستی تێوەربدات. هەڵبەت ئەوە لە بیر نەکەین کە پاوانخوازی، لە خۆیدا ئایدیۆلۆجیایەکی تایبەت نییە بەڵکوو تایبەتمەندی ئایدیۆلۆجیکی سیستەمگەلێکی وەک کۆمۆنیزم و فاشیزم و نازیسم لە ئەژمار دێت.
تۆتالیتاریزم، یەکەم جار لە دوای ساڵی 1923، واتە ئەو ساڵەی کە مۆسۆلینی لە ئیتالیا دەسەڵاتی بە دەستەوە گرت، بۆ ناوبردەکردنی ئەو سیستەمە کۆمەڵایەتی و سیاسییەی کە دەیویست لەم وەڵاتەدا پیادەی بکات بە کار براوە و پاشان دەماودەم بڵاو بۆتەوە.
بەگشتی ئەو ڕژێمانەی کە هەڵگری خەسڵەتی تۆتالیتەرین، ئەم تایبەتمەندییانە لەخۆ دەگرن:
1ــ کۆنتڕۆڵی دەوڵەت بە سەر هەموو کاروبارێکی کۆمەڵایەتی و ئابووریدا.
2ــ پاوانکردنی دەسەڵاتی سیاسی بە دەستی حیزبی دەسەڵاتدار.
3ــ لابردنی هەموو جۆرە شێوازێکی چاودێریی دیموکراتی لە کۆمەڵگەدا.
4ــ پەنابردن بە تیرۆر بۆ سەرکوتکردنی هەر چەشنە نەیارییەک.
5ــ قۆرخکردنی حیزب و دەوڵەت لە لایەن تاکە کەسێکەوە.
6ــ هەوڵدان بۆ پێکهێنانی کۆمەڵگەیەک بە پێوانەکانی ئایدیۆلۆجی حیزبی دەسەڵاتدار.
7ــ خستنەگەڕی هەموو هێزەکانی کۆمەڵگە لە پێناو ئامانجەکانی حیزب و دەوڵەت و ئیفلیجکردنی سەربەخۆیی تاکەکەسی.