تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



قایمە
ضَیقَه، مَضِیقَه
قایمە
اَکثر
قایمە
قائِم
قایمە
داربەستی دارەمێو
شێراوە بۆ ڕۆژی خۆی
نەدۆڕان و نەبردنەوە لە دامەدا
پتەو، توندە
قایمە
کەپرێکە لە ناو حەوشان و باغاندا بۆ دارە مێوی دروست دەکرێ تا پێی هەڵچێ
قایمە
(ئەردە.): هیچ بە هیچ لە کاتی شەترەنجێدا بە کاردەبرێ کە هیچیان نەیبەنەوە. پتر٬ زۆرتر٬ زۆرمە٬ زۆرمە. خۆکۆ کردنەوە و ئامادەبوون بۆ چتێک ٬ دارا خەریکی –یە. کاتی تەنگانە ٬ دانەوێڵەکە دەست پێوەبگرە بۆ قایمه٬ زۆربەی چت قایمەی لە شەکرەکەی هاتووە. یاساو دەستوورێکە ٬ کە لە یاری دامە و شەترەنجێدا هیچ کەس نەیباتەوە یا هیچ لایەک نەیبەنەوە.-ی مێوێ: دێلی ٬ ماهشەل
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
قایمەکاری
هەڵگرتن و قایمکردنی شت
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
قایمەکردن
قایمەکردن
کۆنەپارێزیی/قایمەکاریی
محافظەکاری
کۆنەپارێزیی/قایمەکاریی
کۆنەپارێزیی/قایمەکاریی
بریتییە لە کۆمەڵێ ئەندێشە و ڕێبازی سیاسی کە بیروبۆچوون و نەریتە کۆنەکان بەبایەختر دەزانێت لە هەر چەشنە بیرۆکەیەکی نوێباو و ئەزموون نەکراو. کۆنەپارێزی لەسەر یاسا و ڕێباز و نەریت جەخت دەکا و پێی وایە کە هیچ کاتێک بە شێوەیەکی ڕەها، شەڕ و ئاژاوە لەسەر زەوی ڕیشەکێش ناکرێت چونکە زاتی مرۆڤ زاتێکی ناکامڵە. کۆنەپارێزی لە نەریتی سیاسی بریتانیادا خاوەنی پێگەیەکی بەهێزە. بەکارهێنانی زاراوەی کۆنەپارێز لەم وەڵاتەدا لە ساڵی 1835 تا 1840 دەستی پێکرد و لەو کاتەوە جێگەی واتای مێژوویی«توری» گرتۆتەوە. لە سیستەمی سیاسی بریتانیادا حیزبی کۆنەپارێز، هەمیشە حیزبێکی سەرەکی لە ئەژمار هاتووە و کەسانێکی وەک ئیدمۆند بۆرگ، کالریچ، پیل و دیزراییل، هەوڵیان داوە ئەم حیزبە گەشە پێ بدەن. ئەگەرچی کۆنەپارێزیی هیچکات نەبۆتە خاوەنی سیستەمێکی گونجاوی فەلسەفی بەڵام بە گشتی لەم بنەمایانەی خوارەوە پەیڕەوی دەکات:
کۆنەپارێزی لە بەرانبەر ڕادیکالیزم و شۆڕشگێڕیدا ڕادەوەستێ. لە ڕوانگەی کۆنەپارێزێکەوە ڕادیکاڵ و شۆڕشگێڕ، دەخوازن بە ئامانج و مەبەستی تیۆری و قوتابخانەیی، زۆربەی دەزگە بایەخدارە کۆمەڵایەتییەکان لەناو ببەن. ئیدمۆند بۆرگ، هێرش دەکاتە سەر توندڕەوی (ڕادیکالیزم) و بە ڕێبازی دەمارگیرانە و دژ بە کولتووری گرانبەهای ڕابردووی دادەنێ و دەڵێ: پێویستە سوود لە ئەزموونی پێشوونانی خۆمان وەربگرین و ئەگەر چاکسازیش پێویست بێت، دەبێ لەگەڵ شکڵ و شێوازی ڕابردوودا بیگونجێنین. خاڵێکی مەترسیدار لە ڕێبازی کۆنەپارێزیدا بڕواهێنانە بە کەماڵی موتڵەق. چونکە هیچ شتێک بە قەدەر بەرجەستەکردنەوەی یۆتۆپیا بۆ پێشڤەبردنی ڕاستەقینە زیانبار نییە. سیاسەت بە کردەوە، بێ توانایە و هیچ شتێک مەترسیدارتر لەوە نییە کە بۆ گەیشتن بە خەون و یۆتۆپیاکان زەبر و زەنگ بەکار ببرێت.
کۆنەپارێزی بۆ کۆنارایی، ڕێزێکی زۆر قایل دەبێت و هەر دەزگە یا نەریتێکی کۆمەڵایەتی کۆنتر و لە مێژینەتر بێت، لای ئەم ڕێبازە بەنرخترە. کۆنەپارێزەکان، هەمیشە لەدووی ئەزموونی وەچەکانی پێشوون و هەوڵ دەدەن بە جەوهەری ڕۆحی ئەو ئەزموونانە، کلک وگوێی واقیعە کۆمەڵایەتییەکان بقرتێنن. لە بنەماکانی دیکەی ئەم قوتابخانە دەکرێ ئاماژە بدەین بە پاراستنی نەریتی لیبرالیزمی ئەورووپایی، ڕێزگرتن لە خاوەنداریەتی تایبەتی و کەمکردنەوەی دەستێوەردانی دەوڵەت لە کاروباری ئابووری.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
چاوقایمی
بریتییە لە ئازایی و لە هیچ نەترسان
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ڕووقایمی
تەریقنەبوونەوە
جەرگقایم
ئازا، دلێر، بەجەرگ._ی: ئازایی، دلێری، بەجەرگی
قرتووقایم
مەحکەم٬ پاوەجێ٬ پایەدار٬ قایم
قوتوقایم
سفت، پاوەجێ [پتەو، جێگیر، ڕاوەستاو]
قوتوقایم
مُحکَم، ثابِت، قائِم، مُنتَصَب
نوێژقایم
نمازگزار دائمی
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
نوێژقایم
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
چاوقایم
بریتییە لە یەکێک کە چاوی لە هیچ نەترسێ
چاوقایم
چشم دریده
نَتَرس، دلیر
چاوقایم
چڕ، نەترس، ئازا._ی: چڕی، نەترسی، ئازایی
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ڕووقایم
بریتییە لە کەسێک کە هەرگیز تەریق نەبێتەوە
ڕووقایم
پررو
ڕووقایم
بێ شەرم لە قسەدا
کارقایم
کاربین٬ بە مشوور.-ی: کاربینی٬ بەمشووری