تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 25
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
عمار
[ص.ع ]
(ئوممار - ummar)
ئاوەدانکەرەوان، ئاڤاکاران.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
عمار
[ص.ع ]
(ئەممار - emmar)
پیاوی
بەدین
و
ئیمان
،
به
سەبرو
به
هەڵوێست
.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
عمارت
[مص.م.ع ]
(ئیمارەت - imaret)
ئاوەدان
کردن
،
بینا
کردن
.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
عماری
[ا.ع ]
(ئەماری - emarȋ)
کەژاوە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیستیعمارچی
[[عا. تو.]]
(سفا)،(کئێر.)
ئەو
دەولەتەی وڵاتێکی
تر
داگیر
دەکا
و نەتەوەکەی دەچەوسێنێتەوە و دارایەت و
سامانی
بە
تاڵان
دەبا
. دەولەتە ئیستعمارچییەکان
لە
٢٥ ساڵاندا
ئاگری
دوو
شەری گەورەیان هەڵگیرساند.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیستیعماری
[[عا. کو.]]
(س.٩ ١-
هەر
شتێکی
پێوەندی
بە
ئیستیعمارەوە
هەبی
... سیاسەتی
ئیستیعماری
، پیلانێکی
ئیستیعماری
، بیروڕای
ئیستیعماری
. ٢-
هەرکەس
یا
هەیئەت
یا
دەوڵەتێکی
بە
پێی
سیاسەت
و
ڕێ
و شوێنی
ئیستیعمار
بجووڵێتەوە. ئەڵمانیای
نازی
دەیەویست
جێگەی
ئەڵمانیای
ئیستیعماری
پیش
شەڕی
یەکەم
بگریتەوە.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ئیستیعماری نوێ
گەشەسەندنی
ئابووری
«
سەرمایەداری
» *و هەناردنی
سەرمایە
بۆ
سوودوەرگرتن لەسەرچاوەکانی وەڵاتانی
دیکە
،
پێوەندی
ئابووری
وەڵاتە پیشەسازییە ئیستیعمارییەکانی
لەگەڵ
وەڵاتە بچووکەکانی ناردە
ناو
قۆناخێکی تازەوە.
بەم
مانایە
کە
وەڵاتە پیشەسازییەکان
بە
ناردنی
سەرمایە
و میکانیزمی جیهانی
نرخ
و دانوستانی کەرەستەی
خاو
و
کاڵای
دروستکراو و گوشاری
سیاسی
و
ئابووری
، وەڵاتانی
دواکەوتوو
ئەچەوسێننەوە.
بەم
دۆخە
دەگوترێ
ئیستیعماری
نوێ
کە
زۆرێک
لە
وەڵاتانی
بچووک
و
تازە
ئازاد
کراوی
بە
دژی
ئەم
پێوەندییە
سیاسی
و ئابوورییە
ڕاست
کردۆتەوە.
ئەم
شێوازە داگیرکارییە وایکردووە
کە
وەڵاتانی
بێ
دەسەڵات
،
ئەگەرچی
بە
حەقیقەت
یان
بە
ڕواڵەت
بە
سەربەخۆیی
سیاسی
گەیشتبن
بەڵام
هەروا
لە
بەرایی
گەشەسەندندا بمێننەوە
یان
تەنانەت
بگەڕێنەوە
بۆ
دوواوە
و
لە
لایەکی دیکەشەوە وەڵاتانی
پێشکەوتوو
بە
چەوساندنەوەیان سوودی زیاتر بکەن.
باو
بوونی
ئەم
زاراوە
ئەگەڕێتەوە
بۆ
«کۆنفرانسی باندۆنگ» (1955) .
لەم
کۆنفرانسەدا سۆکارنۆ، سەرۆککۆماری ئەندونیزیا
بە
جۆڕێک
لە
ئیستیعمار
ئاماژەی
کرد
کە
بە
جلوبەرگێکی نوێوە
لە
لایەن
کۆتلەیەکی
خەڵک
،
بە
کۆنتڕۆڵکردن و
زاڵبوون
بە
سەر
ئابووری
و کەلتووردا
هەمان
ئامانجەکانی
ئیستیعماری
کۆن
دەپێکن.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
ئیستیعماری نوێ
استعمار
نو
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
ئیستیعماری نوێ
Neo-colonialism
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - فارسی
تەناف میعماری
مِطمَر ،مِطمار ،اِمام ،
زیج
،زِیق ،تُرّ.
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
تەناف میعماری
تەناف
،
بەن
،
پەت
. [پەتی بەنایی]
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - فارسی
میعمارباشی
راز
،
زاو
، زوایل. (استاد گلکاران)
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
میعمارباشی
گڵکارباشی،
ڕەنگ
ڕژێن. [خانووساز،
ئەندازیار
. (
وەستای
گڵکاران)]
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
میعمارباشی
راز
، رَئیسُ المِعمارین.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیستیعمار
[[=عا.: ئیستیعمار = ئاوەدان کردنەوە]]
(نا.) سیاسەتی داگیرکەرانی دەوڵەتە
سەرمایە
دارەکانە
بۆ
تاڵان
کردنی دارایەت و
سامانی
وڵاتانی
دیکە
و
کەڵک
وەرگرتن
لە
باری
ئابووری
و ئیستڕاتێژی
ئەوان
وڵاتانە.
ئەم
سیاسەتە
لە
دەورانی ئیمپڕیالیزما دەگاتە
دوا
پلەی
خۆی
. (کورتەی قامووسی سیاسیی، مۆسکۆ، ل-١٠٩). دەسەڵاتی وڵاتێکی زۆردارە
بە
سەریەکی
بێ
زۆردا، بپ
کەڵک
وەرگرتن
لە
سەرچاوە
خۆ
ڕسکاوەکان و دارایەت و
هیزی
ئینسانی خەڵکەکەی،
بە
بەهانەی نابەجیی
ئاوەدان
کردنەوەی
وڵات
و پێشخستنی نەتەوەکەی (معین:
فەرهەنگ
، ج١، ل- ٢٥٣).
ڕێ
و شوێنێکی ئیمپڕیالیستییە
کە
بۆ
خۆشی
ژیانی
نەتەوە
ئیستیعمارچییەکان
نەبی
هیچ
گوێ
ناداتە
ئاوەدان
کردنەوە
(لاڕووس: ١٩٦١، ل- ٢٢٧). تێبــ.- آ)
ئەم
وشەیە
کە
دەق
بە
مەعنای (کۆلۆنیالیزم)ی فەڕەنگییە
تا
ئەم
ساڵانەی دواییش
بۆ
(کۆلۆنیالیزم) و (
ئیمپڕیالیزم
) هەردووکیان
بەکار
دەهێنرا،
بەڵام
ئێستا
فەرقیان دەکرێت. ب) تەحدیدی
ورد
و عیلمی
ئیستیعمار
تەنیا
لە
لایەن
مارکسیستەکانەوە و
لە
نووسینی ئەواندا
بەرچاو
دەکەوێ و
خەڵکی
تر
موتڵەقی
داگیر
کردنو چەوساندنەوەی
وڵات
و نەتەوەیەک
لە
هەموو
دەور
و زەمانێکدا-
نەک
هەر
لە
قۆناغی سەرمایەداریدا-
بە
ئیستیعمار
داسەنێن،
جا
داگیرکەر
کێ
دەبی
ببێ
و چ ناوێک
لە
کردەوەی
خۆی
دەنی و چ
بڕ
و بیانویەک دێنێتەوە
بۆ
تاڵان
کردنی
سامانی
نەتەوەکە، کەیفی
خۆیەتی
.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
استعمار
[ع - مص - م - امص ]
(ئیستیئمار - isti’mar)
ئاوەدانکردنەوە، داگیرکەرو ئیمپریالیزم، وڵگەخوازی.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
اعمار
[ا ]
(ئەئمار - e’mar)
تەمەن
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
داگیرکاریی (ئیستیعمار)
استعمار
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
داگیرکاریی (ئیستیعمار)
Colonialism
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
داگیرکاریی (ئیستیعمار)
ئەم
وشە
بە
مانای
حەز
بە
ئاوەدان
کردنەوەیە
بە
چەشنێک
کە
تاقمێک
لە
خەڵکی
وەڵاتێک بچنە وەڵاتێکی
دیکە
و
دەست
بدەنە ئاوەدانکردنەوەی
ئەو
جێیە.
بەڵام
لە
زاراوەی سیاسیدا
بە
مانای زاڵبوونی
سیاسی
،
سەربازی
،
ئابووری
یا
کەلتووری وەڵاتێکی بەهێزە
بە
سەر
وەڵات
یا
نەتەوەیەکی بێدەسەڵاتدا. چەمکی
ئیستیعمار
،
ئەمڕۆکە
لەگەڵ
چەمکی ئیمپریالیزم
لە
باری
ماناییەوە هاوڕەگەزیان
لێ
دەرهاتووە و
لە
بنەڕەتدا
ئیستیعمار
کردارێکی ئیمپریالیستی
ناونووس
دەکرێت
واتە
دەسەڵاتێک
کە
دەیهەوێ
لە
سنوورە نەتەوەییەکانی
خۆی
تێپەڕ
ببێ
و وەڵاتان و نەتەوەکانی
دیکە
بخاتە
ژێر
سوڵتەی خۆیەوە.
بەم
بۆنەوە
دوو
زاراوەی «
ئیستیعماری
سوور
» و «
ئیستیعماری
ڕەش
» هاتونە ئاراوە
کە
یەکەمیان، سیاسەتی داگیرکارییانەی
یەکیەتی
سۆڤیەت
بووە
و دووهەمیش، هێزە ئیمپریالیستیەکانی
ڕۆژاوا
.
هەر
بەم
قیاسە، پاکستانیەکان لەبارەی «کەشمیر»ەوە ڕوویانکردۆتە «ئیمپریالیزمی
قاوەیی
» .
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
معمار
[ا. ص. ع ]
(میئمار - mi᾿mar)
تەلارکار، ئەندازیاری تەلارکاری.
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - فارسی
میعمار
گلکار
، غَلیگر،
اندایشگر
،
راز
،
زاو
، زوایل،
رنگ
ریز
. ( استاد گلکاران
که
رنگ
عمارت
ها
و بناها
را
می
ریزد.)
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
میعمار
گڵکار
،
ڕەنگ
ڕژێن. [خانووساز.
ئەندازیار
(
وەستای
گڵکاران
کە
گەڵاڵەی
خانووبەرە
دادەڕێژێت)]
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
میعمار
بَنّاء، مِعمار.
سەرچاوە:
نالی
میعمار
وەستا
بەننا
.
چ میعمارانە
بۆ
تەعمیری کەعبەی
دڵ
دەچێتە حەج!
خودا
یار
و
مەدەدکار
و نیگەهداری
عەماریی
بێ!
1
2