تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



گوشمە
میوەی تێکەڵ کراوی کوتراو
قەزوانی لە جوندا هاڕدراوی سەلک کراو کە بۆ پێخۆری زستان هەڵدەگیرێ
گوشمە
(بار.). گوشمە : قەزوان و مێووژی کوتراوە ٬ کە کرابێتە سەلک بۆ خواردن٬ کە قەزوان بە تەنهاش بکوترێ و کرابێتە سەلک هەر گوشمەی پێدەڵێن.
یاشماخ
دستار مردانه
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
یاشماق
[ا. ت ]
(یاشماغ - yaşmax)
یەشماغ، یاشماغ، مێزەر، پەچە.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
یشمە
[ا ]
(یەشمە - yeşme)
پێستی خاو، پێستی خۆشەنەکراو.
یەشماخ
دستار مردانه
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئاوریشم
شتێکی جوانی نەرمی بریسکەدارە لە جۆرە کرمێک پەیدا دەبێ و تەنراو و پارچەی نایابی بە نرخی لێ دروست دەکرێ
ئاوریشم
[[پهـ: ئەپەرێشوم]]
«نا.» لیکاوی کرمێکە، ناوی کرمی ئاوریشمە، وەکوو هەودای زۆر باریک و بریسکە دار لە دەمی دێتە دەر و قۆزاخییەکی درێژووکەی «شکڵی لە بەڕوو دەچێ» لە دەوری خۆی پێ دەتەنێ و دەیکاتە هێلانە تا سەری وێک دێتەوە و کونی لێدەبڕێ، تێیدا دەمرێ. ئەم قۆزاخانە دەخەنە ناو ئاوی لە کوڵ و هەوداکانی لێک جوودا دەکەنەوە و دەیڕێسن. دەکرێ بە قوماش بۆ پۆشتەمەنی و کەل وپەلی تری پیاوانە و ژنانە. لە زۆر چێگەی دنیا ئەم کرمە بەخێو دەکەن خواردنی گەڵای دارتووە. ٭ئارمووش. هەرمووش. هەورێشم. «بکـ.» هەڤرمش. هس.: ئاوەڕێس. ئاوریشمی خاو_ «نتـ.» ئاوریشمی نەڕێسراو، بۆ چنین و تەنینی هەندێ پارچەی تایبەتی «هەوری، سرکەیی» یا نەخشاندنی تەکەڵتووی زینی ئەسپ و ئەو جۆرە شتانە بەکاردێت.
ئاوریشم دۆز
۱- «نتـ.» هەر شتێکی بە ئاوریشم نەخشی لەسەر کرابێ. ۲- «ستـ.» حاڵەتی هەر شتێ کە بە ئاوریشم نەخشێنرابێ. «وەستای سەراجم لەبۆ بێنن، تەکەڵتووی ئاوریشم دۆزم بۆ پێک بێنن.» «تحفە: جـ۲_۱٦۵». ۳- «سفا.» کەسێکی بە ئاوریشم چتان دەنەخشێنێ.: وەستا سەعیدی ئاوریشم دۆز.
ئاوریشم(هەورا)
ئارمووش، هەڤرووشم، هەوریشم، هەڤریشم، هەڤرمێش، کرمێکی تایبەتییە قۆزاخەی دەکات و جل و پارچەی ئافرەتانی لێ دروستدەکرێ
ئەشم(کە)
گووێدرێژی کەوە، کەری ڕەنگشین
ئەوریشم(کە)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ابریشم
[ا ]
(ئەبریشوم - ebrîşum)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
اخشم
[ع - ص ]
(ئەخشەم - exşem)
لوت فش، کەسێک کە بۆن ناکات.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
اسریشم
[ا ]
(ئیسریشەم - isrîşem)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
اشم
[ع - ص - ت ]
(ئەشەم - eşem)
لوت زل، پیاوی گەورەو خۆپەسەند.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
انگورک چشم
[ا ]
(ئەنگورەکی چەشم - engureki çeşm)
بیلبیلەی چاو.
باران ببارێ ئاشم دەگەڕێ، باران نەبارێ جووتم دەگەڕێ
(کن.) دنیا هەرچۆنی بسووڕێ کاری من پەکی ناکەوێ.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بدچشم
[ص ]
(بەدچەشم - bedçeşim)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بریشم
[ا ]
(بەریشەم - berîşem)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بریشم زن
( (بەریشەم زەن - berîşem zen))
سازژەن.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بریشم نواز
( (بەریشوم نەڤاز - berîşum nevaz))
سازژەن.
سەرچاوە: نالی
برێشم تەنیی
چنینی قوماشی ئاوریشم.

تەنی ڕاضیی بە خەشین پۆشیی وەک شێر و شوتور
بێ نیازە لە برێشم تەنیی و پیلەتەنیی
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بزشم
[ا ]
(بوزەشم - buzeşm)
مووی بزن.