تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ناسینەوەی دووفاکتۆ/نیمچەسەربەخۆ
De facto
ناسینەوەی دووفاکتۆ/نیمچەسەربەخۆ
لە پێوەندی نێودەوڵەتیدا بە مانای پەسندکردنی دەوڵەتێکە لە لایەن دەوڵەتێکی دیکە و کردنەوەی سەری پێوەندی و پابەندی دوولایەنە لە نێوانیان بۆ ماوەیەکی دیاریکراو یا بێ سنوور. دووفاکتۆ لە ڕوانگەی یاسا نێودەوڵەتییەکاندا بە دوو جۆر دێتە ئاراوە:
1) ناسینەوەی واقیع کە بریتییە لە دان پێدانان بە هەبوونی دەوڵەت یان وەڵاتێکی نوێ، لەگوێن دەوڵەتێکی سەربەخۆ و بتوانێ بۆ بەکارهێنانی هێز و دەسەڵات لە قەڵەمڕەوی وەڵاتەکەی خۆیدا. ئەم جۆرە ناسینە، بەری تەسکە چونکە ئاستی پێوەندییەکان لە دۆخێکی نزمدا دەمێنێتەوە و پێوەندی دیپلۆماسی لە نێوانیاندا ناکرێتەوە.
2) ناسینەوەی قانوونی de jure کە بریتییە لە ناسینی دەوڵەت یان وەڵاتێکی نوێ، لەگوێن دەوڵەتێکی سەربەخۆ و بەتوانێ لە بەکارهێنانی هێز و دەسەڵات لە قەڵەمڕەوی وەڵاتەکەی خۆیدا و ڕاپەڕاندنی پەیماننامە نێودەوڵەتییەکانی خۆی. ئەم جۆرە ناسینە، کۆی پێوەندی دیپلۆماسی و پارێزراویی نوێنەرانی سیاسی لەخۆدەگرێ.
ناسینەوەی دووفاکتۆ/نیمچەسەربەخۆ
دوفاکتو/ شناسایی
نووسینەوە
رونویسی، استنساخ
گفتار کسی را نوشتن
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
نووسینەوە
وێنە وەرگرتنی شتێکی نووسراو بەقەڵەم
نووسینەوە
لەبەر خەت گرتنەوە
گوتەی کەسێ خستنە سەر کاغەز: تو بێژە من ئەی نووسمەوە
نووسینەوە
نووسین یا سەر لەنوێ و دووبارە نووسیینی شتێک٬ لەبەر- : نووسینەوەی شتێک لەبەر نووسینێکی دیکه٬ لەسەر-: نووسیینی شتێک لە بارەی شتێکیەوە یان بە بابەتێکەوە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
پرسینەوە
بەسەرکردنەوەی شت بەپرسین دەربارەی
پرسینەوە
رسیدگی به زیردست
حساب رسی
پرسینەوە
بەسەر کردنەوە
سەرحیساب بوون
پرسینەوە
بەسەرکردنەوەی چت بە پرسین؛ فیسارەکەس لەدۆستی خۆی دەپرسێتەوە
کڕۆسینەوە
گڕووساندنەوە
کۆمیسیۆنی نێودەوڵەتی لێ پرسینەوە
کومیسیون بین المللی تحقیق
کۆمیسیۆنی نێودەوڵەتی لێ پرسینەوە
International Commission of Investigation
کۆمیسیۆنی نێودەوڵەتی لێ پرسینەوە
ئەم کۆمیسیۆنە ڕێگەیەکی ئاشتیخوازانەیە بۆ چارەسەرکردنی ناکۆکییە نێودەوڵەتییەکان. هەر کاتێک کێشە یان قەیرانێک بێتە ئاراوە، چەند کەسێک (بە ناوی کۆمیسێر) ڕادەسپێرێت لە کێشەکە بکۆڵنەوە. کاری ئەم ڕاسپاردانە «دەرخستنی ماهییەت و چۆنییەتی مەسەلەکەیە» و مافی ئەوەیان نییە لەمەڕ بەرپرساریەتی کەسەکان هیچ زانیارییەک ئاشکرا بکەن. تەنیا وەڵاتانی هاوپێوەند لەگەڵ کێشەکەدا بۆیان هەیە لە ڕاپۆرتی کۆمیسیۆنەکە تێبگەن و مەسەلەکە لە نێوان خۆیاندا کۆتایی پێ بهێنن یا بیسپێرنە بەردەم دادوەرێک.
ئەم شێوازی چارەسەرییە، دەرەنجامی کۆنفرانسەکانی ئاشتی لاهای بووە کە لە بەندی 9 تا 36 ڕێککەوتننامەی ژمارە یەک، ڕێکەوتی 18 ئۆکتۆبەری 1907 باسی لێکراوە. بەپێی ڕێساکانی لاهای، بۆ وەگەڕخستنی کۆمیسیۆنی نێودەوڵەتی لێپرسینەوە، دەبێ ئەم ڕێسایانەی خوارەوە لەبەر چاو بگیرێت:
1) بابەتی کاری ئەم کۆمیسیۆنە ڕووخستنی چۆنییەتی کێشەکەیە.
2) بەکارهێنانی ئەم شێوازە دڵخواز و ئازادانەیە.
3) ئەم کۆمیسیۆنە بەپێی بەستنی ڕێککەوتننامەیەکی تایبەت دادەمەزرێت.
4) ڕاپۆرتی کۆمیسیۆنەکە بە سەر وەڵاتانی پەیوەندیدار داناسەپێ و لایەنەکانی کێشەکە لە چۆنییەتی هەڵسوکەوت لەگەڵ مەسەلەکەدا سەرپشکن.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەرسینە
بەرسینە
سینەبەندی زین، بەرسینگ
بەرسینە
بەرسینگەی ئەسپی، سینەبەرە
دلێراسینە
(هەورا.): براتووتە، قامکی تەنیشت تووتەڵەیە
دەس بەسینە
کەمەر بەستە،گووێدێر.
دەسینە
(فە.): بازنە
مسینە
آفتابهٔ مسین
مەسینە
آفتابهٔ مسین
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
مەسینە
لوولێنەیەکی مسین یا حەوجۆش یا تەنەکەیە