تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئاراستە
بەدەق، ڕازیاگەوە. [ڕازاوە]
ئاراستە
مزین، محلی، منجد، مهیا، محسن.
ئاراستە
چیزی را متوجه کسی کردن
ئاراستە
ڕووی شتێک بەرەو کەسێک کردن: تیرێکی ئاراستە کرد، تۆمەتێکی ئاراستە کردم
ئاراستە
ڕازاوەوە، ڕازیاگەوە، بەدەق
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئاهیستە
ئاهیستە
ئاواتەخواستە
[[ئاوات + ٣- ئه‌/٢ + خواست «خواستن + ٢- ئه‌/٦» ] ]
«نمفـ. سمفـ.» شتێک، کارێک و مەبەستی کە بۆ وەدەست هێنانی، زۆر هەوڵ درابێ.: ئاواتەخواستەش وا نابێ. ٢- «کنـ.» هەرچی زۆر خۆشەویست بێ و بە دڵەوە نووسابێ. «بە تایبەتی منداڵ» .: کوڕە خۆ تۆ ئاواتە خواستە نی، بۆ وازنابێبی. * ئاواتی.
ئاڕاستە
[[ پهـ: ئاراستەک ]]
«نمغـ.»، «سیمـ.» ١- ڕازاوە. ٢ ڕێک و پێک کراو. ٣- ڕێکخراو «لە شکروسوپا». ٤- ئامادە. تێبــ.: هەر وەکوو لە وشەی «ئاڕا» دا باس کرا مەسدەری «ئاڕاستەن» ی پەهلەوی لە کوردیدا بووتە ڕازاندنەوە، بەڵام ئەم «نمغـ.» ەی وەکوو خۆی لێ بەجێ ماوە، کە لە سلەیمانی بەکاردێت و لەگەڵ «کردن» مەسدەرێکی تێکەڵی لێ دروست کراوە.
ئاڕاستە کردن
«مستـ. متـ.»، «سیمـ.، کعر.» ١- ڕووی چەک، خەبات یا قسە دە کەسێک، ڕێژیمێک یا بەروباوەڕێک کردن: بزووتنەوەی نەتەوایەتی کورد، خەباتی خۆی ئاڕاستەی ئیمپڕیالیستەکان کردووە. ٢- پێشاندانی ڕێگای کارێک بە یەکێک یا کۆمەڵێک، تەوجیهـ: پاڕتی ئەندامەکانی خۆی بە ئامۆژگاری پێشکەوتوانە، ئاڕاستە دەکرد. ٣- حەواڵە کردنی قسە و توانج و جوێن و مست و تێڵا و ئەو جۆرە شتانە بۆ یەکێک: خولە مستێکی ئاڕاستەی جوامێر کرد.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئیستە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئێستە
ئێستە
[[ئێست + ئە]]
(بنت.) ئەم دەقیقە و لەحزەیەی کە تێیداین، ئەم کاتە، ئەم زەمانە. ((...ئێستە ئێمە شارەوشار بە دوای ئەوا دەگەڕێین یان...)) (قزڵجی: پێکەنین-١٢٠) *ئەمێستا، ئەمێستە، ئەوێستا، ئەوێستاکە، ئەوێستاکێ، ئێستا، ئێساکە، ئێستا، ئێستاکوونێ، ئێستاکە، ئێستاکێ، ئێستەکانێ، ئێستەکە، ئێستەکێ، ئێستێ، ئێستێکانێ، ئێستێکێ، (سن)، ئێسە، ئێسەتێ، (هل.) هەنووکە. (بک.) نها، نهۆ، نووکە. تێبــ.- آ) وەکوو دەبینن ئەم وشەیە و وشەکانی (ئێرە) و (هێشتا)ش کە هەرسێکیان پێوەندیان بە (زەمان و مەکان)ەوە هەیە، گەلێ وەچەیان دەرکردووە کە لە هەر سێ وشەدا زۆر دەچن [ئەسڵی وشەکە + کا، کە، کێ،...] بێ ئەوەی گۆڕانی شکڵ کارێکی کردبێتە سەر مەعناکەیان و لە حاڵی حازردا هەموو وەچەکانی ئەم سێ وشەیە وەکوو (مرادف)ی وشە ئەسڵیەکان بەکار دەهێنرێن. ب) وشەی (ئێستە) و لک و پۆپەکانی هیچ ئەو پەیوەندییەیان دەگەڵ (نوو)ی ئاوێستایی و (نوون) پەهلەوی نییە کە (نها، نهۆ، نووکەباکووری و (هەنووکە)ی هەولێری هەیانە. جا ئەم وشەیە یانی دەورێکی پێش زمانی (ئاوێستا)یە یاخۆ هی زەمانێکە کە زمانی پەهلەوی لە سک و زاکەوتووە کە ئەمەش دەکەوێتە دوای بڵاو بوونەوەی ئیسلامەتی لە کوردستانا. بە لای منەوە ئەمەیان لە ڕاستی نیزیکترە و پێش پەیدا بوونی ئەم وشەیە بۆ مەدلوولەکەی وشەی تر لە ڕیشەی ئاوێستایی (ئەوانەی لەهجەی باکووری و هەنووکەی ناوەندی) بەکارهاتوون.
ئێستە
بڕوانە: ئێستا
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئەرەبەستە
ئەرەبەستە
پرواری