نالییی پلەی چوارەمی بووە لەناویانا. لەوانەیە ئەم بەیتی « حەربا » یەش پەیوەندێکی بەم مەسەلەیەوە هەبێ، هەروەها لەوانەیه پارچە شیعری « ئەحوەلی تەفرەقە نەظەر..» یش، وەک له شوێنی خۆیدا ئیشارەتمان بۆ کرد، لایەکی ئەم مەسەلەیەمان بۆ ڕوون بکاتەوە.

نەییری ئەعظەم وەها تاوی دەدا وەک مەنجەنیق
بۆ دەوامی ڕۆژپەرستیی جەمعی حەربای دێتە ناو

ئاستانە، بەردەرگا

استرلاب، سترلاب، سرلاب، اسطرلاب.

[ئامێرێکە بۆ ئەندازە گرتن، لە ئەستێرەناسیدا بەکار دەبرا].

اسطرلاب. وێنە

ئامرازێک بووە، لە زەمانی کۆندا، ئەستێرە ناسەکان بەرزایی ئەستێرانیان لە ئاسۆی شوێنێک پێ دیاری کردووە «تمـ: لاڕووس_٦۴» و بۆ کار وباری تری ئەستێرەناسی بەکارهاتووە «معین: فەرهەنگ. جـ۱_۲٦٦». تێبــ.ینی: چونکوو قەدیم گەلێ ئیش و کار کە ڕووی دەدا، لە ئەستێران دەناسرا و لایان وابوو هەر ئینسانەی تالع و ئەستێرەیەکی هەیە کە چارەڕەشی و بەختەوەری بەستە بە گۆرانی ئەستێرەکەی بووە، بۆیە «ئوستورلاب» کە ئامرازێکی زانستیی ئەو زەمانانە بووە، لای خەڵک بۆتە ئامرازێکی ئەفسانەیی کە چارەنووس و بەسەرهاتی ئینسانان و نهێنییەکانی دنیای پێ دیاری دەکرێ. لە کوردستان هەندێ مەلا بۆ دۆزینەوەی «ئاو» ی ژێر زەوی و هەڵبەستنی بەنداوان و جاری کردنی ئاو کەڵکیان لەم ئامرازە وەرگرتووە. «... وەزیر تەماشای ئوستورلابی کرد و گوتی ئەو کەسەی لێی دەگەڕێن، لە ناو بەحرێکی خوێندا لەسەر کێوێکی زێڕ دانیشتووە...» «چیرۆکی فۆلکلۆری کوردی».

شتێکی گردە کە بەدەوری خۆیدا بخولێتەوە

ئەستورکە

گرده نان

کوللێرە، نانی خڕکەڵەی ئەستوور

کولێرە ساجی ئەستوور

گرده نان

ئەستورک

ستون

«نا.» تمـ: ئەستوون.

کۆڵەکە،(باک)ستوند،(دەر)هوستون، کۆڵەکەی ڕەشماڵانە، ستوون، کۆڵەکەی دەواران، ئەستونگ، ئەوەی ئەستوورو بڵندە لە نێوەڕاستی خێوەتان هەڵدەدرێ

کۆلکەزێڕینە

ستون خیمه

«نتـ.» تمـ: ئەستوون. «لە داوێنی چیا بۆ خەرمەنی گوڵ خێوەتی خارا» «بە دوو ئەستوندکی زێوین تەنافی زولفی هەڵداوە» «حاجی_گمـ۹۱»

کۆڵەکەی نێوەڕاستی خێوەتانە، خێوەت بریتییە لە: ستوندی ڕەشماڵان، ڕەشماڵ، ڕستە، چیغ، سینگ