(زه مین له رزه - zemîn lerze)

بوومه له رزه.

(زه مین په یما - zemîn peyma)

گه ڕیده، مه ساح، زه وی پێو.

(زه مینه - zemîne)

شتێ که نه خشه ی له سه ر بکێشرێ، نه خشه، بابه ت، مه تن.

(زه مینگیر - zemîngîr)

له جێدا که وتوو، په ک که وتوو، زه مینگیر، که نفت.

(زه مینی - zemînî)

زه وینی، زه مینی.

فریاد و ناله
صدا بازگشتن گروهی

گاڵە و ناڵە
دەنگ دانەوەی زۆر کەس پێکەوە

سبیل

سمێڵ

لوولە ئاسنێکی دەم تیژە چەرمی پێ کون دەکرێ بۆ تێ هەڵکێشانی (چاخمە)

تەلێکی ڕاستە وا بەژێر لوولەی تفەنگەوە گیروگرفتی ناو لوولەکەی پێ ڕایی دەکرێ

آزما، آزمایش کننده
سنبه
مته

تاقی کەرەوە: مێردەزمە واتا: پیاوان تاقی دەکاتەوە
شیش و پەتی لوولە تفەنگ خاوێن کردنەوە
ئاسنی باریکی بەپێچی نووک تیژ بۆ کون کردنی دار

(زەن.):شیشەی تفەنگێ، لوولە ئاسنێکی کوندارە، دەم تیژە چەرمی پێ کون دەکرێ بۆ تێهەڵکێشانی چاخمە

سیاست زبانی

Politics of Language

زمان، ئامرازی سەرەکی کەلتوورە و پێناسەیەکی گرینگە بۆ شوناسی نەتەوەیی. خاوەنی زمان بوون بە واتای بەهرەمەندبوون لە زانیاریە. هەندێ لە ڕۆشنبیرە ئەڵمانیەکانی سەدەی هەژدە و نۆزدە بڕوایان وابوو کە پێوەندی سێقۆڵی نێوان زمان و زانیار و نیشتمانە کە کەسێک دەکاتە ئەڵمانیایی و کەسێکی دیکەش بە ئینگلیزی. لەبەرئەوەی لە زۆربەی وەڵاتەکان بە یەک زمانی تایبەت ئاخاوتن ناکرێت کەواتە زمان بۆتە هۆی بەرپابوونی کێشەیەکی سیاسی گرینگ. پێوەندی زمان بە سیاسەت، وەک پێوەندی ئۆکسیجن بە هەوا لێکدراوەتەوە. ڕەنگە هەڵبژارادنی هەر وشەیەک لە هەر گوتار (discourse) رێکدا هەنگاوێکی سیاسی لە قەڵەم بدرێت.
سیاسەتی زمان، لە لای حکوومەتەکان زۆر پەنامەکی و شاراوەیە. هەر حکوومەتێک خاوەنی سیاسەتێکی زمانییە کە هەندێ جار جێگەی پەسندی هەموانە و هەندێ جاریش بە زۆرەملی دائەسەپێ. هیچ حکوومەتێک، چاوی بینینی کەمینەی نییە و ئارەزووی گەورەی دەسەڵاتداران تیاچوونی نەیارانە. لە بواری بەکارهێنانی سیاسەتی زمانی، وەڵاتی فرەنسی بە نموونە دەهێنینەوە: سیاسەتی یەکیەتی نەتەوەیی لەم وەڵاتەدا کە هەر لە سەرەتای حکوومەتی پاشایەتییەوە پەیڕەو کراوە، هەمیشە لەدووی «یەکگرتوویی زمان» بووە کە لە بەرانبەر زمانەکانی دیکە نەرمیی نیشان نەداوە. بۆ وێنە تا پێش شەڕی جیهانی دووهەمیش ئەگەر لاوانی بەریتانی لە قوتابخانە بە نەژگاڤییەوە تەنیا یەک وشەی زکماکیان بە زاردا بهاتایە، فەلاقەیان دەکردن. یان زمانی باسکی تەنیا لە ناو خێزانەکان بە زاردا دێت.

(سیب زه مینی - sîbzemînî)

په تاته، یاره ڵماسی، سێف زه مینه.

(سیب زه مینی ترشی - sîbzemînî turşî)

سێوی بن عه رد (بۆترشیات).

Whole Language