(شوره ی سه رـșûre sar)

قرێژی سه ر.

(شوره زار ـ șûrezar)

شۆره کات ، شۆراخ ، شامات ، شۆره زار.

(شوره گەز ـ șûregez)

دره ختێکه .

دووکەس، کە ماڵاتیان تێکەڵ بە هی یەکتری دەکەن و هەر کامێکیان، کە بەخێویان بکات دەبێتە ـ . ڕان بە تەرازگرتن و مێگەل بە نیوەیی. تیرەیەکە لە جاف. ـ یی: شووانێتی.

سنوور، پاسار، تخووب، دیوارێکی بەرز نزمه بە گردی شار و گۆرستان و شووێنانی تردا دەکرێ بۆ دیارکردنی سنوور یا قایمی. ـ ی خانوو: کەنار. خراپ، نابار، ناباو، نەنگ.

کەل و پەل، شڕەوبڕه.

(شیکه بووره ـ iker bûreș)

کولیچەی ناو به ناوکه بادەم و پسته ، جۆرێ شیرینییه.

(شیکەره ـ ikereș)

هەر باڵندەیەک راو بکات وەک: بازو هەڵۆو شاهین.

(شیکەرپاره ـ șiker pare)

شیزین وەکو شەکر ، زەردەلووی زۆر شیرین پارچه شه-کر.

(شیکەم پاره ـ ikempareș)

جۆره گیایەکه خۆڕسک له خاکشیر دەچێ و له کۆنا بۆ دەرمان بەکار هاتگه.

گیاشۆره گڕنی گڕنیه، گۆپکەی ووردووردی هەیە، گەڵایەکانیشی زۆر ووردن لق و پۆپیشی زۆر لێدەبێتەوە زۆر بە زەویدا ڕادەکشێ ئیتر له زەوییهوە بۆ حەوا بەرز دەبێتەوە بە تەڕی دەکوترێ و لەسەر برینان دادەنرێ. چتێکی سپیه وەک زاخ لەناو ئاو دەکرێ بۆ جل شوشتن و بارووتیشی لێ دروستدەکرێ بە ئاوەکەی خارشتی پێ بشورێ چاکی دەکاتەوە، لەگەڵ نۆشادریش مسی پێ سپی دەکرێتەوە. باڕووتی پاک نەکراوه، خووێیەکی سووێر و تفته و گرگره لە ئاگری نزیک کەوێ گڕ دەگرێ.

کایەکە لەبنی چاڵان دەکرێ تا دەخڵەکە نم نەکێشی.

(شیره ـ șîre)

خۆشاوی میوه.

چەند ددانێکی شیرییه لە زاری ڕەشە ووڵاخی و یەکسماندا له تەمەنی دوو ساڵ و نیویدا دەکەون دووایه ناوبژەی دەردەکات، کە ئەویش کەوت بەرازەی دەردەکات لە تەمەنی شەش ساڵیدا. شیله، مەی، غمی چتی شیرین. ڕینگ، ڕینگاڵ. ڕۆنگەرچەک. ئاوی ترێیەکیه، کە بۆ دۆشاوی بێ پێش ئەوەی بیکوڵێنی و هەوێنی تێکەن ـ ی پێدەڵێن. ئاوێکی ڕەشه درەختان دەری دەکەن.

(شیره ی تیریاک ـ rey tiryak șî)

شیله ی تلیاک .

(شیره ی خام ـ rey xam șî)

شیله یه که ره گی گیاوه بۆ قه دی ده چێت.

(شیره ی میئده ـ șîrey me’de)

شیله ی گه ده ، لیکاوی گه ده.

(شیره خانه ـ rexane șî)

مه یخانه ،شوێنی شیره کێشان (تلیاک).

(شیره که ش ـ rekeș șî)

شیره کێش، شیله ی تلیاک خۆر.

منداڵی شیرەخۆرەی بەرمەمکان، بەبه، بەبەڵه، شیرمژ، ساوا.