تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



گارنگان
گیاهی است که شیرەاش مسهل است
گارنگان
گیایە کە شیرەکەی مایەی بەلەفێرەیە
گرنگی
اهمیت
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
گرنگی
بوونی شت بەگرنگ
گرنگی
بایەخداری
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
گرنگە
جێگایەکە لە شاخ و دەشت کە بزن و مەڕەکێوی تێدا نووستبێ و سمکۆڵی تێدا کردبێ ۆ، لەبەر ئەوە لە بەەاردا گیای لێ نەڕوابێ
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
گرنگە
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
گل سرنگون
[ا.مر ]
(گولی سەرنیگوون - guli sernigûn)
بخوردی مریەم، گوڵە مریەم.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
گوجەفرنگی
[ا.مر ]
(گەوجە فەرەنگی - gewce ferengî)
تەماتە، باینجانە سوورە.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
گوێ زرنگانەوە
زرنگانەوەیەکە ناو بەناو لە خۆیەوە لە گوێچکەدا پەیدا دەبێت
گوێچکە زرنگیان
آواز گوش، آوازدادن گوش.
گوێچکە زرنگیان
[گوێ زرنگانەوە: دەنگەدەنگ لە ناو گوێ هاتن.]
گوێچکە زرنگیان
طَنین، دَويّ.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
گوێچکە زرنگیان
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
یکرنگی
[ا. مص ]
(یەک رەنگی - yek rengî)
یەک رەنگی، ئەمەکداری و دڵسۆزی.
برنگ
«نا.» تم: برینگ.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
آتشرنگ، آتش فام
[ص ]
(ئاتەش رەنگ ئاتەش فام - ateşreng, ateşfam)
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئارنگ
جۆرە نەخۆشییەکە تووشی بزن و مەڕ دەبێ
ئارنگ
دەردێکی ئاژاڵە، نەخۆشییەکە تووشی حەیوان دەبێ
ئارنگ
گیایەکە.(باک) جۆرە نەخۆشییەکە تووشی مەڕو بزنان دەبێ، شەلکە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئاورنگ
پریشکە ئاگری وردیلە کە لە کوتانی ئاسنی سوورکراو دەپەڕێ
بریقە و ترووسکە
ئاورنگ
[[؟]]
«نا.» ۱-بریسکە و بریق و باق. ۲-پڕیشکی ئاگر. ۳-«مجـ.» تووڕەیی و گوڕە گوڕی کەسێ کە ڕقی هەڵسابێ. ۴-ناوە بۆ ئافرەتان. ٭ئاورینگ.
ئاورنگ
نێوی ئافرەتانە، پرشنگ، پڕشەنگ، بریسکانەوە.(دەر)پشک. هەستێکی نەرم و لووس و کارەباییە کە دەست بە ئاوریشمدا بێنی دیار دەکات و دەڵێن ئاورینگان دێنێ
ئاورنگ دان
شراره پراگندن، درخشیدن
ئاورنگ دان
«مستـ. لا.»، «مکـ.» ۱-بریسکانەوە، بریقەدان «شتێک» ۲-پڕیشک لە ئاگر بوونەوە «وەک: لە کاتی لێکدانی ئەستێ و بەرد». ۳- «کنـ.» تووڕە بوون و پرتە و بۆڵە و هەڕەشە و گوڕەشە کردن.: جارێ وازی لێبێنن تا سارد دەبێتەوە، هەروا ئاورنگان دەدا. ٭ئاوڕینگدان.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ادرنگ
[ا ]
(ئادەرەنگ - adereng)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ارنگ
[ا ]
(ئارەنگ - areng)
ئانیشک، رەنج، خەم، قونانسک، ئارەنج.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
استرنگ
[ا ]
(ئیستەرەنگ - istereng)
جۆرە گیایەکە.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
افرنگ
[ا ]
(ئەفرەنگ - efreng)
فەڕوشکۆ، بێگانە، تەختی پاشایەتی.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
اورنگ
[ا ]
(ئەورەنگ - ewreng)
تەختی پاشایەتی، فەڕوشکۆ، عەرش.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بادارنگ
[ا ]
(بادا رەنگ - badereng)
ترنج، گیایەکی بۆن خۆشە.