(گیرامەر - giramer)

ڕێزمان، دەستووری زمان.

(گیرامی - giramî)

ئازیز، هێژا، قەدرگران، رێزدار، هەژی.

سندووقی گۆرانی

گِل آهک.

گڵاهەک. [خۆڵ و قسڵی تێکەڵاو و بۆ سواخ دان.]

لِیاط، طِینَة، عَجینُ الکَلس.

الاتزان الانفعالي /الوجداني

Emotional Balance

قبووڵ دەبێ.

«نت.»، «مک.» تم: بۆن و بەرامه.

ئۆقرە و دان بە خۆداگرتن

آرام، نرم، یواش، گران، سنگگین، سرخود، آهستە.

تاب، تابش، توان، شکیب.

ئەواش، نەرم. سەنگین، گران، نیان، سەرخۆ. [هێمن، لەسەرەخۆ]

ورینگ، تاوشت، توانا، وەقرە، ستار، ئاسایشت. [ئوقرە، هەدا]

رهو، ماهل، متمهل، هین، هین، لین، ساکن، هادی، حلیم، وقور، رزین، متأنی، فاتر.

تاقە، صبر، تحمل.

آرام

بێ جووڵە، هێدی، هێمن، مەند، ئۆقرەگرتوو

1- «ند.» ئۆقره، ئیسراحەت، تابشت، توانا، حەجمین: ژانە سەر ئارامی لێ هەڵگرتبوو، لە تاو ئێشی برینەکەی هیچ ئارام ناگرێ. 2- «سـ.» هێمن، لەسەرخۆ. // تۆرە و تۆسن: مام نادر پیاوێکی ئارامە. 3- کش و مات، بێ هەست و خوست، بێ تەقە و ڕەقه، بێ شەڕ و شۆڕ، بێ قڕە و بڕە: چەند ڕۆژێکە زۆر ئارامه، ماڵ وەک ماڵی کاک برایمی ئارام هەر نەبووه، منداڵدکە ئارام بن دەنا دێم لێتان دەدەم، ئارام دانیشە 4- «بنـ.» بە ئاسپایی، لە سەرەخۆ، بە یەواشی: ئارام ئارام لێی چوومە پێش. تێبــ. - بە قسەی دوکتۆر معین «فەرهەنگ: جـ 1، ل - 40» و پوورداوود «یگد، جـ 2، ل - 54» ئەم وشەیە لە مەسدەری ئاوێستایی «رەم» بە مەعنای حەسانەوە و پێشبەندی تەئکیید «تا» پێکهاتووە و سانسکرێتییە کەی «رامەیەتی» یە «تمـ: معین، بورهان، جـ 1، ل- 30».

نەرم، هێووڵ، دنج، هاوێش، لەسەرەخۆ، هێدی، هێمن، ئۆقرەگرتن، هێواش، بێ پێژن، نشمی، هێواش، تەپس، هەدار، نێوی نێرینانە._ بوون: ئۆقرەگرتن، هێدی بوون، دامرکان، داکاسان، حەسانەوە، تۆتکەکردن، ستارگرتن، هەدادان، پشوودان، تەوتین، دامران، داڕمان، داکەوتن._ گرتن: تەبتین، وورینگ گرتن. حەجمین._ نەگرتن: دانەکاسان، چرووسانەوە، چەوسانەوە._ لێهەڵگرتن: جاڕس و هەراسان کردن._ کردن: هێمن و هێدی کردنەوە، دامرکاندن، نەتڕاندن، تەبتاندن، دابینکردن، هۆلکاندن. لەسەرەخۆ بڕۆ. تووانا، وورینگ

آرامش، رامش، رامشت، شکیب، شکیفت، شکیفت، شکیبایی، خست.

وقرەگرتن، ستاگرتن، ورینگ گرتن، داکاسیان، دامرکیان. [ئۆقرەگرتن، هەدادان]

هون، سکون، صبر، قرار، راحە، فتور، دعە، تدعە، مهدنە.

«مستـ. لا.» 1- بێ دەنگ بوون، لە جووڵە کەوتن. 2- بڕانەوەی شەڕ و هەوا و ئاژاوە. 3- نێشتنەوەی ڕق و تووڕەیی. 4- بەس کردن لە گریان و هەرا و هوریا و قیژەقیژ. 5- شکانی ژانی برین و کەم بوون یا دامرکانی ئێش و ئازاری نەخۆشی.

«مستـ. لا.» ناڕەحەت بوون بە هۆی ژان و ئێش و نەخۆشی یان خەم و پەژارە و خەیاڵاتەوە: چەند ڕۆژە نەوزاد سوورەکوانێکی لێ هاتووە ئارامی لێ بڕاوه، لە تاو پیرۆت ئارامم لێ بڕاوه، ئەوەندی پەرۆش بوو ئارامی لێ بڕابوو* ئارام لێ هەڵگیران.

«مستـ. متـ..» کارێکی، ناڕەحەتی فیکری و جیسمی بەسەر کەسێکی دێنێ: ئەم سوورەکوانە ئارامی لە نەوزاد بڕیوە. * ئارام لێ هەڵگرتن.

«مستـ. متـ.» تمـ: ئارام لێ بڕین.

«مستـ. متـ.» تمـ: ئارام لێ بڕان.