تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەکارخواردن
بەگووێچکاهاووردن
بەگەن کردن
[[ تو. كو.]، [ به‌گه‌‌ن + كردن.] ]
«مست.لا.»، «کک.» به لاوه باش بوونی کارێ، شتێ یا قسەیێ.:: ئەگەر کراسەکه بە گەن ناکەی بۆی دەبەینەوه. *پەسند کردن.
بەڵگ و بن کردن
[[به‌ڵگ+و+بن/7+كردن «فع.» ]]
«مست، مت» 1- لەناوبردن، فەوتاندن، خرا کردن، ڕییشە دەرهێنان، سەرەوژێر کردن 2- ئەو دیوەودیو کردن، پشکنین. زۆر گەڕان بەدووی شتێکا. تێبــ.ینی: «بەڵگ و بن» لەم مەسدەرەدا وەک وشەیەکی تێکەڵ «مرکب» کەڵکی لێ وەرگیراوه بۆ هەریەک لەمانانکانی مەسدەرەکه مانایەکی بۆ ڕەچاو دەکرێ. بۆ مانای یەکەم: «بەڵگ کردن بەڕیشەی دار و ڕیشە کردن بەگەڵا» و بۆ مانای دووهەم: «سە رتاپا خوار، هەموو لایەک، هەر گەڵای دارڕا تا دەگاته ڕەگ و ڕیشەی». ب» نەمبیستووه و نەمدیوه ئەم وشە تێکەڵه بەتەنیایی دەکار کرابێ.
بەیاد کردن
بەیادکردن
«مست، لا» وەبیر هێنانەو ەی دۆست و خزم و کەس و شوێنێک و... «بەد نەبێ بەد خانه بەیاد ناکا» .
بەیادکردن
بەیادی کردن
بی تابی از هجران
بەیادی کردن
بێ ئۆقرەیی لە دووری ئازیز
بەیادی کردن
«مست، لا» «بێ خەوی و بێ کەیفییه، که له نە خۆشی یا له ڕانەهاتنی شوێنێک پەیدا ئەبێ» «تم: خا، ب1، ل- 179».
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەیادیکردن
بێ خەوی و بێ کەیفییەکە لە نەخۆشی یا لە ڕانەهاتنی شوێنێک پەیدا دەبێ
بەیادیکردن
بێ خەوی و بێ کەیفییە بە هۆی نەخۆشی یا لە ڕانەهاتنی شووێنێک پەیدا دەبێ
بەیان کردن
[[عا. كو] [٢-بەیان = کردن]]
«مست.، لا» شەرح کردن، ئاشکرا کردن، لێکدانەوه.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەیایکردن
بەیایی کردن
بەید ست کردن
«مست، مت»،«سیم» تم: بەیدەس کردن.
بەیدەس کردن
«مست، مت»، «سیم» زاڵ بوون بەسەر کەسێکدا بە هە ر لایەنێک بێ، مەغڵووب کردنی یەکێ. بە زەویدا کوتانی کەسێک له زۆرانیدا. هێزی بەربەرە کانی لێ بڕین* بەید ەست کردن.
بەیعەت پێکردن
«مست.، لا.»، ڕازی بوون به سەرۆکایەتی کەسێ و جڵە وی کاروباری خۆی تەسلیم کردن. هەڵبژاردنی سەرۆکی وڵات بە شێوەی ئیسلامەتی. تێبــ.ینی: تەگبیر و ڕاوێژ دەکەن تا ڕایان دێته سەر یەکێک بیکەن بە خەلیفه. ئەوجار یەکە یەکه هەڵدەستن و دەستی ئەو کەسه دەگرن و دەڵێن: بەیعەتم پێکردی. ب» خوالێخۆشبوو قازی مەحەممە دی شەهید سەرەڕای ئەوە که به شێوەیەکی گشتی و ئەمڕۆیی بۆ پێشەوا و سەرۆکایەتی حکومەتی میللی کوردستان هەڵبژێردرابوو، تا ماوەیەکیش هەرکەس بۆ دیتنی دەچوو داوای لێدەکرد «بەعەتی پێبکا» و دەیگوت تا سەرۆکایە تیەکەی شێوەی شەرعی و ئیسلامەتی وەربگری.