تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: شیرینی نوێ
إعتِداء
مُهاجَمَة / پەلاماردان. هێرش بردنە سەر.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
إعتِدال خَريفي
تساوی اللیل والنهار / هاوسانی پایز. وەک یەکبوونی شەو و ڕۆژ لە پایزدا.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
إفتِداء
فِدَیً. خَلاص. فِكاك / ڕزگاربوون. ڕزگاری. ئازادبوون.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
إمتِداد
مَدَی / ماوە.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
إمتِداد
سەرچاوە: شیرینی نوێ
إنتِداب
سەرچاوە: شیرینی نوێ
إنحِدار
نُزول. تَحَدُّ / لاری. لێژی. گلبوونەوە. سەرەوخواربوونەوە. ڕک.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
سەرچاوە: شیرینی نوێ
إنخِداع
ضَلال. خَیبَة أمل / خەڵەتاندن. نائومێدبوون. فڕوفێڵ کردن.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
إنسِداد تاجي
گیرانی خوێنبەری تاجی.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
إنسِداد دَمَوي
إنسِداد فی الأنابیب الدَمَویَة / گیرانی بۆری خوێن.
ئاخ و داخ
«نتـ.» ئاهـ و ناڵەی تێکەڵ بە نیمچە گریان و کڕووزانەوە و زیاتریش لە جارێک.
ئالیک دان
«مستـ. متـ.» کاو و جۆ، کردنە بەر وڵاغان.: با ئالیک بدەم جا دێم. خێرا بن ئالیک بدەن تا بڕۆین.
ئاو دادان
[[ئاو+دا «پیبـ.» +دان «فعـ.» ]]
«مستـ. لا.» ۱- گیر نەبوونی ئاو بە زەوی و کانیاوانەوە و خێرا چوونە خوارێ بە زەویدا، لەبەر فشەلێ زەوی کە ئاو بە خۆیەوە ڕاناگرێ. ۲-تمـ: ئاولێچوون. ۳-نەخۆشییەکە، تووشی قول و قاچی وڵاغی بەرزە دەبێ و جومگەی دەست و قاچیان دەئاوسێ و کە دەستی لێبدری وەکوو ئاوی تێدابێ وایە.
ئاو دان
[[ئاو+دان «فعـ.» ]]
«مستـ. متـ.» ئاو بۆ ماڵات و بەرزە وڵاغ و... بردن، یا بردنی ئەوان بۆ سەر چۆم و کانیاوان بۆ ئاو خواردنەوە.: وڵاغەکان ئاو دەن تا بڕۆین. «دەیباتە سەر چۆمی و ئاوی نادا دەیهێنێتەوە»، «کنـ.» فریوی دەدا، فێڵی لێدەکا. فێڵباز و زرینگە. ۲-بەردانەوەی ئاو بۆ سەر کشتوکاڵ، یا بە ئاوپاش و ئامرازی تر ئاو کردنە ژێر درەخت و گوڵ و ئەو جۆرە شتانە. کارێکی ئاودێر دەیکا.: لە پێرێوە باخچەکەت ئاو نەداوە. ئەوشۆ ئەستێڵەکە بگرن بەیانی ئەو پەڵە تووتنە ئاودەن. شامراد دوێنێ بێستانی ئاو دەدا. ٭ئاوداشتن. ۳-سەخت و ڕەق کردنی چەقۆ، شمشێر، کێرد، گاسن، تیر. تێبــ.: ئامرازەکە لە کوورەدا سوور دەکەنەوە و پاشان دە ئاوی هەڵدەکێشن. شمشێر و خەنجەر و... بۆ ئەوەی برینیان چا نەبێتەوە لە باتی ئاو دە ژەهراویان هەڵکێشاوە.
ئاو دانەوە
«مستـ. لا.» جیا بوونەوەی ئاوێ کە لە هەندێ شتدا هەیە و کۆبوونەوەی لە دەفرەکەی شتەکەی تێدایە.: ماستی مانگا ئاو دەداتەوە.
ئاورنگ دان
شراره پراگندن، درخشیدن
ئاورنگ دان
«مستـ. لا.»، «مکـ.» ۱-بریسکانەوە، بریقەدان «شتێک» ۲-پڕیشک لە ئاگر بوونەوە «وەک: لە کاتی لێکدانی ئەستێ و بەرد». ۳- «کنـ.» تووڕە بوون و پرتە و بۆڵە و هەڕەشە و گوڕەشە کردن.: جارێ وازی لێبێنن تا سارد دەبێتەوە، هەروا ئاورنگان دەدا. ٭ئاوڕینگدان.