وشەدان

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

غلە خیز

[ص. مر ]

(غەلل‍ە خیز - xele xiz)

شوێنێ کە کێڵگەو بەروبوومی دانەوێڵەی زۆربێ، شوێنی بە پیت و بەەرەکەت.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

غم خیز

[ص. مر ]

(غەم خیز - xem xîz)

شوێنی بە خەم.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

فانوس خیال

[ا. مر ]

(فانووسی خەیال - fanûsi xeyal)

فانۆسی خەیاڵی، فانۆسێکە لە سەر شووشەکەی یان پەردەکەی نەخش و نیگار هەبووەو بە جوڵاندنی فانۆسەکە سێبەری ئەو نەخش و نیگارانە لەسەر دیواران دەرکەوتووە.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

نیم خیز

[ا. مر ]

(نیم خیز - nîm xîz)

ئاخێز، نێو ئاخێز، نیوە هەستان.

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - فارسی

هەنگڵ خیگە

پاچه. (دست و پای خیگ)

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - کوردی

هەنگڵ خیگە

هەنگۆڵ. [ دەست و پێی خیگە]

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - عارەبی

هەنگڵ خیگە

زَعنَفَة، قَوائِم.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

چشمەء خیز

[ص. مر ]

(چەشمە خیز - çeşme xîz)

شوێنی پڕ کانی، کانیاو زار.

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

چەش خیز

نظرباز

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

چەش خیز

چاوحیز، بەچاوغاین

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دخیل شدن

[مص. ]

(دەخیل شودەن - dexil suden)

پەنابردن، دەخیل کەوتن، پەنا بردنه بەر کەسیک.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

دژخیم

[ا. ص ]

(دوژخیم - dujxim)

به دخوو، ناشیرین، دلرەش، میرغەزەب.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

آبخیز

[ا ]

(ئابخیز - ab xîz)

زەوی پڕ ئاو، زەوییەکە کە هەر شوێنێکی هەڵکەنی ئاو دێتەدەر، شەپۆل و هەستانی ئاو، لافاو.

سەرچاوە: نالی

ئاخیر و ئەووەل

هەموو وەچەکانی ئادەمیزاد لە سەردەمی هاتنی پێغەمبەرەوە تا ڕۆژی قیامەت.

موحەممەد، ئەحمەدی مورسەل، مونیری مینبەر و، مەحفەل
بەشیری ئاخیر و ئەووەل، نەذیری خوێش و بێگانە

سەرچاوە: نالی

ئاخیرە

ڕۆژی قیامەت.

خەلعەتی تەشریفی هەرکەس بێ چییە، غەیری کەفەن!
هەر ئەوە هەم فاخیرە و بۆ ئاخیرە و یەکجارییە

سەرچاوە: نالی

ئاخیرەت

ئەو دنیا.

تا (سولەیمانان) نەبوونه صەدری تەختی ئاخیرەت،
(ئەحمەدی موختار) ی ئێمە شاهی تەخت ئارا نەبوو

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - فارسی

ئاخیلە

خرگر، توارە، لاد.

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - کوردی

ئاخیلە

لادە. (دیواری تەپاڵە). [تەپاڵەی لەسەریەک دانراو].

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - عارەبی

ئاخیلە

هواطە، ایطار، دارە.

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - فارسی

ئاخیلەدان

گردشدن، گردآمدن. (حلقەزدن مار مثلأ یادگردآمدن مردم.

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - کوردی

ئاخیلەدان

گردوبوون. [خڕبوونەوە، کۆ بوونەوە(بۆ نموونە: پەپکە بەستنی مار یا کۆبوونەوەی خەلکەکە.)]

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - عارەبی

ئاخیلەدان

تحلق، استدارە، استکفاف.

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

ئاخین

ئاخهەڵکێشان

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

ئاخین

آه سر دادن

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

ئاخین

ئاخ هەڵکێشان

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

ئاخین(باک)

ئاهو هەناسە هەڵکێشان ئامرازی دەردو ئازارو نەگبەتییە

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

ئاخیێنک(باد)

ئاە هەڵکێشان

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

ئاخیە

د. ئەو سنگەیە کە لە تەنیشت ئاخۆڕەوە دادەکوترێ

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - فارسی

ئاخیە

آخیە، میخ آخور.

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - کوردی

ئاخیە

مێخ ئاخۆڕ. [سەنگی ئاسنی ئەڵقەدار کە ئەسپی لای ئاخوڕدا پێ دەبەستنەوە.

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان