تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



یاخوت
یا اینکه
یاخود
یا اینکه
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
یاخود
سەرچاوە: نالی
یاخود
سەراو.

« نالیی » یو سینەیی بێ کینەیی چاکم، ئەمما
چاکی دامەن تەڕم و وشکە سەرابی عەمەلم
یاخون
آخوند
یاخون
مەلای شیعە
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
یکەخوان
[ص ]
(یەککەخان - yekke xan)
کەسێک لە کۆڕی گۆرانیدا بە تەنێ گۆرانی بڵێ.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
یەقخواردنەوە
پۆنگخواردنەوەی شتێک لە شوێنێکدا
یەکخواناس
عابد الالە الواحد الموحد
یەکخواناس
Monotheist
یەکسانیخوازی
بڕواهێنان بە بایەخی بەرزی یەکسانی و لایەنگری لە پیادەکردنی ئەم بڕوایە. لە سەردەمی ئێستادا ئەم بیرۆکە بۆتە پاڵنەر و هاندەری زۆربەی جووڵانەوە سیاسی و کۆمەڵایەتی و ئاینییەکان. سێ دروشمی بەناوبانگی شۆڕشی فەرەنسە کە بریتی بوو ن لە ئازادی و یەکسانی و برایەتی لە «پیلانی یەکسانەکان» (بڕوانە بابۆفیزم)، دەنگدانەوەی خێرای داوە کە پاش سەرکوتکردنی ئەو جووڵانەوە ڕێبازەکانی بۆ ڕێکخراوە نهێنییەکانی سەدەی نۆزدە بەجێما کە ئەوانیش خوازیاری یەکسانی مووچە بوون. بابۆفیزم بەم ڕێبازەوە زەمینەی بۆ ئەندێشە سۆشیالیستی و کۆمۆنیستییەکان خۆش کرد.
لە سەدەی بیستەم دابەش کردنی یەکسانخوازانەی بەرهەمهێنان و دارایی لە کۆمەڵگەدا ڕەهەندێکی تازەی بەخۆوە بینی و چەند مەسەلەیەکی تازەشی چێکردووە چونکە ئەزموونی مێژوویی نیشانی داوە کە سڕینەوەی جۆرێک لە نایەکسانی دەتوانێ نایەکسانی دیکە بەرهەم بهێنێت. وەک چۆن لە زۆربەی سیستەمە توتالیتەرەکان بە بیانووی یەکسانی ئابووری، سەرجەم مافی سیاسی و مافی بەشداری تاک لە بڕیارە سیاسییەکاندا لە ناو دەچێ.
یەکێک لە دروشمە سەرەکییەکانی یەکسانخوازەکان «یەکسانی دەرفەتەکان» ــە کە سۆشیالیستەکان ئاڕاستەیان کردووە. یەکسانی دەرفەتەکان بەمانای سڕینەوەی تەواوی ئەو زێدەمافانەیە کە بۆ گرووپێکی تایبەت، هەر لە ڕۆژی لە دایکبوونەوە زەمینەی نابەرابەری بۆ گەشەسەندن خۆش دەکەن.
یەکسانیخوازی
برابری خواهی
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
درشتخو
[ص. مر ]
(دو روشت خو۔ durust xd)
به دخوو، تونده تەبیعەتی.
ئاولیخو
(؟)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بخو
[ا ]
(بوخو - buxu)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بدخو
[ص ]
(بەدخو - bedxu)
نەگونجاو، بێ ئاکار، بەدخوو، بەدفەڕ.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بیخو
[ص ]
(بی خوو - bîxû)
زەوی بژارکراو له گیاکەڵه.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
تندخو
[ص ]
(توندخو - tundxû)
توڕه، سەرچڵ، تونده میزاج.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
خاروخو
[ا.مر ]
(خاروخو - xarû xû)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
خوشخو
[ص ]
(خوشخو - xûşxû)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دخو
[ا. ص ]
(دیخو - dixÛ)
كویخا، پیاوی که ودەن و گیل، ناوی پیاویکی خەلکی قەزوینه که چیروک و حیکایەتی کومیدی بەناوەوه دەگیرنەوه.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
رخو
[ص. ع ]
(ره خڤ - rexv)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
زردخو
[ا. مر ]
(زه ردخو - zerdxû)
گوڵێکی زه ردی بۆن خۆشه.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
شادخو
[ص.مر ]
(شادخوو - şadxû)
دڵخوش،شادمان، به کەیف و به دەماخ.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
شترخو
[ص.مر]
(شوتورخور - uturxûş)
دڵڕەش، رقن، کینه له دڵ، بەسەبرو حەوسەڵه.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
فرخو
[ا. مص ]
(فەرخەو - ferxew)
بژارکردنی گیاکەڵه له نێو مەزرادا، پەرچ کردنی لق و پۆیی مێوو دارو درەختی دی.
لخو
برخودش
لخو
لە سەرخۆی
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
نارخو
[ا ]
(نارخو - narxû)