بزوتنەوە

(جامه گی خار - camegî xar)

مووچه خۆر, مه عاش خۆر, شه رابخۆر, په رستار, نۆکه ر, خزمه تکار.

خواستی گرووپێکی ئەتنیکی دانیشتووی وەڵاتێک بۆ جیابوونەوە لەژێر دەسەڵاتی سیاسی دەوڵەتێک کە ئەو گرووپە ئەتنیکیە تا ئەو کاتە بەشێک بووە لەو وەڵاتە. ئەغڵەب، ئامانجی جوداییخوازەکان دامەزراندنی دەوڵەتێکی نوێیە لە وەڵاتێکی تازە بۆ نەتەوەیەکی تایبەت. سەدەی نۆزدە لە ئەورووپا و سەدەی بیستیش لە ئاسیا و ئەفریقا، بەهۆی پەرەسەندنی ناسیۆنالیزم* و تەنینەوەی وشیاری نەتەوەیی لەناو ئیمپراتۆریەکاندا بزاڤی جودایی خوازی بە زۆری پەرەی سەند و بووە هۆی هەڵوەشانەوەی ئیمپراتۆریەکان و سەرهەڵدانی نەتەوەی نوێ. گرینگترین ڕووداوی لەم چەشنە هەڵوەشانەوەی ئیمپراتۆریە گەورەکانی فەرەنسە و بەریتانیا و عوسمانی بوو کە لە ئاسیا و ئەفریقا و ئەمریکا دەسەڵاتیان بە دەستەوە بوو.
هاندەری جوداییخوازی، ڕەنگە جیابوونەوە لە وەڵاتێک بێت و موتوربەبوون بە وەڵاتێکی دیکە. جوداییخوازی، لە یاسای زۆربەی دەوڵەتەکاندا ڕەنگە لە جوملەی تاوانی سیاسی* لە قەڵەم بدرێت و هەندێ جاریش بە واتای خیانەت پێناسە دەکرێ و بەناوی دژبەریی و ناتەبایی حاکمییەتی نەتەوەیی سزای بۆ دیاری دەکرێت.

تجزیه طلبی

separatism

جوش خوردن. (از خَشم)

کوڵ خواردن، کوڵ دان. [هاتنه کوڵ (لە تووڕەییدا.)]

غَیظ، اِغتِیاظ.

جوش خوردن

پێکەوەنووسان بەهۆی لەحیم کردن

(جیرەخار - cîrexar)

جیرەخۆر، موچەخۆر.

خواردنی مردارەوە بوو.

بێ تووکی جیفە خواریی و گورگین و بێ وجوود
لەم ئاو و خاکه ظاهیر و باطین موکه ددەرە

(هەرام خار - heram xar)

حەرامخۆر، بەرتیل خۆر.

(هەشەرە خار - heşere xar)

مێروو خۆران.

(خوروس خان - xurûs xan)

گەردی بەیانی، کاتی کەڵەشێر خوێندن.

(خاب - xab)

خەو.

(خاب ئاڤەر - xab aver)

هەر شتێک ببێتە مایەی خەو هاتن، دەرمانی خەو.

(خاب بەند - xab bend)

کەسێک بە جادوو بکرێتە خەو، بە زەبری جادو کەسێک لە خەو بکرێت.

(خاب دیدەن - xub dîden)

خەون دیتن.

(خاب رەفتەن - xub reften)

خەوتن، سڕبوونی دەست یان پێ.