(مونتەها - munteha)

کۆتایی.

حکم و امثال

پەندی پێشینان

وتەیەکە بەکاردێنرێ لە کاتێکدا کە شتێک باسی هاتنی لەناودا بێ و کەچی هەر نەیەت

نگا: هەتۆکە

هەتووتە

هەشتەمین

پێکەوە، بەیەکەوە، بەشداری

ژوورێکە کەوتبێتە پشتی هەیوانەوە

مەبەس لە پشت تێکردن و زیزبوونە لە یەکێکی، ڕوو لێ وەرگێڕان

(پەهلوتوهی کەردەن - pehûtuhî kerden)

نەچوونه ژێر بار، خۆ دزینەوه له کارێک.

پەتهەڵاوەسین. خنکاندن، لەداردران

دیلهاتن، دینهاتن، گەیشتنه یەکتری ، تووش بوون ، ڕێکەوت، کار - : پێکهاتن

«مست. لا.» بە دوو پەنجەی دۆشاومژە «قامکی شاده» ی هەردووک دەستان، یا به قامکه گەوره و دۆشاومژەی دە ستێک، له سەر هەوای مووسیقا و هەڵپەڕکێ دەنگ دەرخستن.* «مک.» چەقەنه لێدان. «سن.» پل تەقاندن.

«نت.»، «مک.»، «کن.» تم: بنێشت • کردن به بنێشته خۆشه ی...

(خوفتەراستە - xufte raste)

دانانی خشت بەشێوەی راست و چەپ، ئاسۆیی و ستونی.

(ده رهیشته - derhiste)

کەردم، به خشش، عەتا.

(دەفته - defte)

کەلکیت، کەرکیت، شانەی تەون.

(دیل خاسته - dil xaste)

دلخواز، به گویرەی حەزو ئارەزووی دل.

(دیل خەسته - dil Xeste)

دل برین، دلشکاو، خەمبار، دل به ژان.

(دوخته - duate)

دووراو، دووریاگ.

«نت.»، «مک.» 1-شیشێکی ئاسنی درێژ و پانه له بەرداشی بنەوه دێته دە ر و دەچێته ناو «تەور ه» وه و بەرداشی سەرەوه دەسووڕێنێتەوە. *«سیه.» بلووسک. بڵسک، بڵۆسک. 2- پارچه ئاسنێکی پانه «4ر5 سانتیمتر» و درێژایی به پێی پێویست، بەسەر ئاورگ و تەندوورا ڕایەڵ دەکرێ و مەنجەڵ و و دیزه و ئەو جووره شتانەی دەخرێته سەر. 3- ئەنجامی کاری بستەلێدان. هس.: «بست، بستەک» ی باکووری «تم: ژابا- معین، فەرەنگ، ب1، ل- 567» به مانای شیشی گۆشت برژاندن.

«نت.»، «کئێر.» 1- کە مێک کەلوپەل و کاڵا یا هەر شتێکی دیکه که له قوتوو یا کیسەیەکی کاغەزەوه پێچرابێ:: بەستەیەک چا، دوو بەسته سیغار.* «کعر.» پاکەت. 2-توورەکه یا پارچه قوماشێکی شتی تێ تێخرابێ و سە ری دروابێ. تێبــ.ینی: هەندێ جار ئەم وشەیه به تەنیایی وەکوو «نمف.» لە مەسدەری بەستن بەکاردێت.

«نا.»، «مک.» بەری دارێکه و دەخورێ، وەکوو بادام و.... وایه له هەندێ شوێنێ کوردستان دە چێندرێ و له داری قەزوان موتوربەی دەکەن.* «کئێر.» پسته. «کعر.» فستق.

«نا.»، «کعر.» گۆرانی سووک و لەبار که هەوا و شێعرەکانی مایەی فولکلۆرییان هەبێ. // مەقام.:: ئاگربارانه، کراس زەردێ، کوێستانان خاڵ خاڵ، عەمر ەکەم سەڵتەنه، لە بەسته خۆشەکانی کوردین، تێبــ. ـ آ» من نازانم بۆچی ئەم ناوه له گۆرانی نراوه، له ئازەربایەجان سۆوێتی هەر ئەم وشەیه بە عەینی مانا دەکار دەکرێ و له مەش زیاتر «بەسته کار» یش بە و کەسە د ەڵێن که «هەوا» بۆ ئەم چەشنه گۆرانییه دادەنێ، دیاره که هەرتک وشە «بەسته» و «بەستەکار» پەیوەندێکیان دەگەڵ زمانی «ترکی» نییه که «ئازەربایەجانی» شێوه یا لەهجەیێکێتی. ب» دوکتۆر معین له باسی وشەی «بەستە» دا دەڵێ: «21ــ «شیعر» شیعرێکی بریتی بێ له چوار نیوه شیعر.22ــ «مۆسیقا» ئاهەنگێکی مۆسیقایه له «حەسار» و «سێگا» و «حیجاز» پێکهاتووه.»، «تم، فەرهەنگ ج1، ل-532». ج» لە موکریان وشەی «بەند» له باتی بە شێکی گۆرانی بەکاردێت و سەربەندیش ئەو شیعرانەن که له گۆرانی دووپات دەکرێنەوه و زیاتر گۆرانی بەناوی «سەربەند» ه کەیەوه هەڵدەدرێ. د» زمانی عەرەبیش له عێڕاق ئەم وشەی کردۆته «پەسته» و بە عەینی مانا بەکاری دێنێ. هـ» لەو باوەڕەدام که «بەند» ی موکریان، «بەسته» ی سلەیمانی لە پێشدا یەک مانایان هەبووه و پاشان هەریەکەیان مانایەکی تایبەتی وەرگرتووه و دەگەڕێنەوه سەر «بەند» ی ئاوێستایی و «بەستەن» ی پەهلە وی که دووەمیان له یەکەم وەرگیراوه.

«س.» حاڵی کەسێکی باکی لە هیچ نەبێ،:: بڕۆ له ئێمەوه بسته به چدەکەی بکه. *بەڕەڵڵا، ئازاد، سەربەست.

عصامي

گرَو، گرَوگان، پایَندان، شالَهَنگ.

گرەو. [ڕەهن]

رَهینَة، مَرهونه، وَثیقَة.

بافته، نوار، سَیفور.

نەوار.(هۆنیاگ ) [هۆنراو، گیراوه، وەک: گوریس و پەلکە و شتی لەو چەشنه.]

وَضَن، شَریط، طَریدَة.