پیمان ماستریخت

Maastricht Treaty

ئەم پەیمانە لە لایەن سەرۆکی 12 وەڵاتی ئەندام لە کۆمەڵەی ئابووری ئەورووپا کە بریتی بوون لە: ئەڵمانیا، ئیسپانیا، بریتانیا، ئیتالیا، ئیرلەندا، بەلجیکا، پورتوگال، دانیمارک، فرەنسا، لۆکزامبۆرگ، هۆڵەندا و یۆنان لە دیسەمبەری 1991 لە شاری ماستریختی هۆڵەندا مۆر کرا. مەبەست لەم پەیمانە یەکگرتنی سیاسی و ئابووری ئەورووپا بوو. هەروەها پیادەکردنی سیستەمێکی دراڤی یەکگرتوو، بەڕەسمییەت ناسینی «شارۆمەندیی ئەورووپایی»، هاوکاری گەرمی وەڵاتانی ئەوروپی لە بواری سیاسەتی دەرەکی، ئاسایش، دادوەری و هەموو کاروبارێکی ناوخۆیی هاتە ڕیزی داواکارییەکانی ئەم پەیمانەوە.
ساڵی 1993 خەڵکی دانیمارک ئەم پەیمانەیان پەسند نەکرد. پاش ئەوەی هەندێ زێدەماف و بەڵێنیان بەم وەڵاتە بەخشی، ئینجا خەڵکی ئەم وەڵاتە دەنگی «ئەرێ» یان پێدا. ساڵی 2001 هەر هەمان شت لە بارەی خەڵکی وەڵاتی ئیرلەندای باشووری هاتەگۆڕێ. نەیاریی خەڵکی فەرەنسە و پاشان هۆڵەندا لە ساڵی 2005 لەگەڵ ئەم پەیمانە کە بە دەستووری بنچینەیی ئەورووپا ناوبراوە، نیگەرانییەکی گەورەی لەمەڕ چەسپاندنی ئەم دەستوورە هێناوەتە گۆڕێ و یەکیەتی ئەورووپا تووشی ئاریشە دەکات. پەسند نەکردنی دەستووری یەکیەتی ئەورووپا لە وەڵاتێکی وەک فرەنسێ کە ڕۆڵێکی سەرەکی هەیە لەم یەکیەتیەدا بووە هۆی دواخستنی پڕۆسەی ڕاپرسی ئەم قانوونە. بەپێی بەرنامەی داڕێژراوی یەکیەتی ئەورووپا، بڕیار بوو تا مانگی حەوتی 2006 دەستوورەکە لە هەر 25 ئەندامی یەکیەتی بکەوێتە بەر ڕاپرسییەوە و لەسەرەتای ساڵی 2007 لە تەواوی ئەورووپا جێبەجێ بکرێت بەڵام بەم بۆنەوە دواکەوتووە.

بڕوانە: پەیکەرتاش._ی: بڕوانە: پەیکەرتاشی

باشترین، قنجترین، چاکترین

(چادور تەرسا - çadur tersa)

زەردەپەڕ، شەفەق، گزنگی بەیان.

مۆن، گرژ._ی: مۆنی، گرژی

چاوقایم

سڵەمینەوە لە کەسێک لە شتێک لە ترس، تەمبێ بوون

تەمبێ کردن، پەند دان، هەڕەشە لێکردن

بریتییە لە گەورەیەک کە لە ماڵدا لێی بترسن

درس عبرت گرفته

پەند وەرگرتوو، تەنبێبوو

کەسێکی گەورەیە لە ماڵیدا یا لە دەرەوەدا، کە لێی بترسێن

چاو لێکنران، چاوقووچان

ترووکاندن و بەیەکدا دانی چاو

چاو لێکنانێکی وایە بە پەلە پێلووەکانی چاو بخرێنە سەر یەکتری و لێک بکرێنەوە، جارە قووچاندن و لێکنانێکی چاوە، بەیەکدادانی چاو

چاوترووکاندن

رَغنَک، اَندی، چشم زدن.

لێکدانی پێڵووی چاو.