مَرارَة ،اَجوَج.

شِدَّة ،مَرارَة ،لَولاء.

تلخی، کنایه از درد و رنج

تامی تاڵ، بریەتی لە دەردو چەوسانەوەی زۆر

تاڵایی، تاڵی، تەڵخی. سەختی، گێرەوکێشە

گیاهی است

گیایەکە

دەرمانێکە بۆ خۆشکردنی پێستە بەکاری دێنن.

پۆست بە کۆڵی (عامیری) فەرمووی کەوا بۆ پوختە بوون
جەوتی سەرکێوان گەلێ چاتر لە (تاڵیی شاری) یە

کنایه از درد و رنج زندگی

بریەتی لە دەرد وچەوسانەوەی زۆر

گرووپێکی سیاسی ـــ چەکداری کۆنەپەرست و توندڕەوی ئەفغانییە کە لە میانەی ساڵی 1994 بە یارمەتی ڕاستەوخۆی وەڵاتانی ناوچەکە بۆ وێنە پاکستان، بوونی خۆی ڕاگەیاند. زۆرینەی ئەندامەکانی لە قوتابخانە ئایینیەکانی پاکستان لە بواری ئایینی و چەکدارییەوە ڕاهاتوون. پاش ئەو ئاخۆران باخۆرانە سیاسییەی کە لەدوای پاشەکشێی هێزەکانی ئەرتەشی سوور (یەکیەتی سۆڤیەت) لە ئەفغانستان هاتەکایەوە، تالیبان بە پاڵپشتی عەرەبستانی سەعودی و پشتیوانی چەکداریی پاکستان، توانی لە سیپتەمبەری 1996 دەست بەسەر کابول (پێتەختی ئەفغانستان) دا بگرآ و نەجیبوڵلا، سەرکۆماری پێشووی ئەم وەڵاتە لە سێدارە بدات. تالیبان لە دەوامەی هێرشەکانی خۆیدا توانی لە ئاگۆستی 1998 شاری مەزار شەریف بگرێتەوە و هەزاران شیعە و ئەندامانی کۆنسولگەری ئێران لەو شارە، بە کۆمەڵ بکوژێت.
تاڵیبان پاش گرتنەوەی نزیکەی 90% خاکی ئەفغانستان ناوی وەڵاتەکەی بە «میرنشینە ئیسلامییەکانی ئەفغانستان» گۆڕی و «مەلا محەمەد عومەر»ی وەک «امیر المومنین» بە دەسەڵات گەیاند. سیاسەتی توندڕەوانەی ناوخۆ و دەرەوەی ئەم ڕژێمە، بووە هۆی بەرپابوونی ترس و خۆفێکی گەورە لەناوەوە و دەرەوەی ئەفغانستان و دوای چەندەها کوشتاری بەکۆمەڵ لە لایەن دەستوپێوەنەکەی، ڕق و کینێکی جیهانی بەدژی هەڵگیرسا.
دوابەدوای ڕووداوە تیرۆریستییەکەی یازدەی سێپتەمبەری* 2001 لە ئەمریکا، وەڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، پەنجەی گومانی بەرە و ئۆسامە بین لادەن، بەرهەڵستکاری سەعودی درێژ کرد کە لە لایەن تالیبانەوە پشتیوانی لێ دەکرێ و ئەفغانستانی کردبووە مۆڵگە و فێرگەی هێزە تیرۆریستییەکانی خۆی بەدژی ئەو شتەی کە پێی دەگوت، بەرژەوەندی ئیمپریالیزمی جیهانی.
تاڵیبان کە نەیدەویست بین لادەن ڕادەستی ئەمریکا بکات و بنکەکانی«ئەلقاعیدە» * کۆ بکاتەوە، کەوتە بەر هەڕەشە و غەزەبی چەکداریی ئەمریکا و لە 7/11/2001، هێزەکانی ئەمریکا، هێرشیان بردە سەر خاکی ئەفغانستان و بە ساڕووخ و فڕۆکەی جەنگی ئەم وەڵاتەیان دابێژا. بەم بۆنەوە ڕێگە بۆ نەیاران و بەرهەڵستکارانی تاڵیبان خۆش بوو. لەم سەروبەندەدا کە یەکیەتی باکوور بە ڕێبەرایەتی ئەحمەد شامەسعوود، شیرازەی لێکپچڕا بوو، توانی هێزەکانی خۆی تەیار بکاتەوە و بە پشتگیریی نێودەوڵەتی دەست بەسەر کابولدا بگرێت. تاڵیبان، کە تەنیا ڕێگەی هەڵاتنی بۆ مابۆوە سەنگەرەکانی خۆی چۆڵکرد و پەڕەوازەی کوێستانەکان بوو. پاش دامەزرانی«لۆیە جەرگە» (ژووەنی 2002) حامید کارزای بە سەرۆککۆماری ئەفغانستان هەڵبێژدرا.
لەو کاتەوە تاکوو بەرایی ساڵی 2010 هێزەکانی ناتۆ خاکی ئەم وەڵاتەیان چوڵ نەکردووە و جارجارێک لە لایەن چەکداری تاڵیبان دەکەونە بەر هێرش و ئێستەش ئاسایش بۆ ئەم وەڵاتە نەگەراوەتەوە.

طالبان

Taliban

تاڵیشک

گیاهی است تلخ که کبک آب را دوست دارد، کیسه زهره، زهره

تاڵگ، گیای کەوان

تاڵیشک

دەرمانێکی زەردباوی زۆر تاڵە

هەزوا. دەرمانێکی زەردباوی زۆر تاڵە

گیایەکی تاڵی گەڵاپانی درێژکۆلەی بەهارییە دەدرێ بەکەو