فڵچە، گزکچە، ئەو گەسکەی جۆڵا بوزووی پێ چرێش دەدا

لفکە، فلچە، گرکچە، شانەی تەوونگەرو جۆڵای

حمس.» دەگەڵ خەڵکی باش نەبوون، خراپ جووڵانەوه دەگەڵ خەڵک.

ناامید
مایوس، عصبانی

ناهومێد
زۆر تووڕە و ڕک هەستاو

پێشچاوتاریک. تووڕە._بوون: پێش چاو تاریک بوون. مەبەس لە تووڕەبوون و ڕ> هەستانە

تبنگو ،تپنگو ،ککدان ،قَقَدان. (کیسه ی دوا فروشی.)

دەرماندان ،کیسه. [ (دەفری دەرمان فرۆشتن.) ]

جَونَة ، رَبعَه ، قَسِمَة ، قَسیمَة ،قَسِم.

فراگیرندگی + توتالیتاریسم

Totalitarianism

ئەم زاراوە لە ڕیشەی لاتینی (totus) بە مانای «گشت» وەرگیراوە. بەو ڕێباز و ئەندێشە سیاسی و ئایینی و ئەخلاقییانە دەگوترێ کە هیچ سنوورێک لەنێوان ژیانی کۆمەڵایەتی و ژیانی تاکەکەسی قاییل نابێت و بۆی هەیە تەواوی کەلێن و قوژبنی ژیانی خەڵک بپشکنێ و دەستی تێوەربدات. هەڵبەت ئەوە لە بیر نەکەین کە پاوانخوازی، لە خۆیدا ئایدیۆلۆجیایەکی تایبەت نییە بەڵکوو تایبەتمەندی ئایدیۆلۆجیکی سیستەمگەلێکی وەک کۆمۆنیزم و فاشیزم و نازیسم لە ئەژمار دێت.
تۆتالیتاریزم، یەکەم جار لە دوای ساڵی 1923، واتە ئەو ساڵەی کە مۆسۆلینی لە ئیتالیا دەسەڵاتی بە دەستەوە گرت، بۆ ناوبردەکردنی ئەو سیستەمە کۆمەڵایەتی و سیاسییەی کە دەیویست لەم وەڵاتەدا پیادەی بکات بە کار براوە و پاشان دەماودەم بڵاو بۆتەوە.
بەگشتی ئەو ڕژێمانەی کە هەڵگری خەسڵەتی تۆتالیتەرین، ئەم تایبەتمەندییانە لەخۆ دەگرن:
1ــ کۆنتڕۆڵی دەوڵەت بە سەر هەموو کاروبارێکی کۆمەڵایەتی و ئابووریدا.
2ــ پاوانکردنی دەسەڵاتی سیاسی بە دەستی حیزبی دەسەڵاتدار.
3ــ لابردنی هەموو جۆرە شێوازێکی چاودێریی دیموکراتی لە کۆمەڵگەدا.
4ــ پەنابردن بە تیرۆر بۆ سەرکوتکردنی هەر چەشنە نەیارییەک.
5ــ قۆرخکردنی حیزب و دەوڵەت لە لایەن تاکە کەسێکەوە.
6ــ هەوڵدان بۆ پێکهێنانی کۆمەڵگەیەک بە پێوانەکانی ئایدیۆلۆجی حیزبی دەسەڵاتدار.
7ــ خستنەگەڕی هەموو هێزەکانی کۆمەڵگە لە پێناو ئامانجەکانی حیزب و دەوڵەت و ئیفلیجکردنی سەربەخۆیی تاکەکەسی.

جووتیاری، (باک) جۆتکاری

تَنَنگو، کَکَدان.

دەرماندان. [سنووقی دەرمانگەر]

جوتَة.

خوش¬رفتاری... .

ئاکارچاکی

حَسنُ السُلوک.

جوانیی ڕەوشت وخوو