کعر.، سن.» 1- «نت.» بۆی ناخۆش که له دەرکەوتنی باوبژی ناو زگی گیانداران.، له ئاودەست، له ئاوێ که ماوەیێک له شوێنێکدا مابێتەوه و لەبەری نەڕوا، بڵاو دەبێتەوه. *«مک.» بۆ گەنیو. «با.» بێهنگەنی. «جن.» بۆگەن. 2- «مج.» «ست.»، «کعر..»، «کعر.» 1- حاڵی کەسێک یا ڕژیمێکی بیر و باوەڕی کۆنەپەرەستانەی هەبێ، ب» حاڵی یەکێکی کردوە و ڕەوشت و خووی خراپ بێ. تێبــ.- له ئاوێستادا (بەئوزه، بەئۆزی) هەر به بۆنی خۆش» گوتراوه بۆ ئەوەی که ئێستا له زمانی کوردیدا «بۆگەن، بگەنیو» ی پێ دەڵێن، له زمانی ئاوێستاییدا «گەئبینی» و لە پەهلەویدا (گەند) هاتووه ئێستاش وشەی «گەنده، گەند» له لەهجەی ناوەندی زمانی کوردیدا بەتەنیایی و لە تەرکیبی هێندێ وشەشدا و لهە ن لەهجەی «لوڕی و فەیلی» دا «گەن» به مانای «خراپ» دە کار دەکرێ.

بوی نا

بۆگنخ

بۆگەنکردن: بۆگەنبوون

بۆگەنبوون: گەڕانی شت بەبۆگەن

شتی بۆن ناخۆش

بوگَنده، گَندەبو، فَرغَند، فرغنده، بوی گَند، بوگَندا، بوی بَد.

[بۆن ناخۆش]

عَفِن، نَتِن، آجِن، مُتُعَفِّن، نَتَن، عَفَن، عُفُونَة، تَعَفُّن، اَجَن.

بوی گند

بۆن ناخۆش: ئەم ماسییە بۆگەن بووە، دوو ڕۆژە بۆگەنی کردووە

بۆگەنیو، بێگەن، بۆنی پیس، بۆنی ناخۆش، کف، گەنیو، (ڕۆژ) گەنی، بۆگەندای، (دەر) بووگەند. بووپیسی(فە)، زنخ، کفکۆ، گەندەژەبۆ._بوون: گەنان._کردن: گەناندن. (باڵە، پیر) برایمە بۆگەنە(گیا)._کردن: بۆنی ناخۆشکردن._بوون: بۆن ناخۆش بوون

مست. لا.»، «کعر.» 1- ڕزین و بۆن پەیدا بوونی میوەجات. 2- مانەوەی گۆشت و ئەو جووره شتانه و بۆن گرتنیان. 3- مانەوەی مردووی ئادەمیزاد و کەلاکی گیاندارانی دیکه و بۆن لێ هەستانیان. 4- «مج.»، «کن.» بۆنی مانەوەی هەموو شتێک و هەموو کەسێک لە شوێنێک یا بێ ئەوەی ڕێژیمی پاتشایەتی بۆگەنی کردووه و به کەڵکی ئەم زەمانه نایەت.

«نت.»، «سیم.» «جۆره بۆگەنێکە له میوه ی ڕزیو و هێندێ شتی تر دێ. « «خا.»، ب1، ل- 135» .

جوورە بۆگەنێکە لەمیوەی ڕزیوو هەندێ چتی تر دێت

بۆگەنی، گەنیو

کَژرَف، بوگَنده، بوگَندا. (گیاهی است دست بەآن می زنند دست را بدبو می کند.)

[گیا بۆگەنیوە(گیایەکە ئەگەر دەستی تێوەربدرێت، بۆگەنی دەکات.)]

ذَفرَاء، ذَفِرَة.

سیچان