تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئاشت بوونەوە
«مستـ. لا.» ڕیککەوتنەوەی دوو لا کە پێکەوە ناکۆکییان هەبێ: ئام ئاشتبوونەوەیانم بە کەیفێ بوو. لە خۆڕا دەنگیان لێک گۆڕی بوو لە خۆشیانەوە ئاشتبوونەوە.
ئاوەدان بوونەوە
ئاوەدان بوونەوە
«مستـ. لا.» سەرلەنوێ کۆبوونەوە و نیشتەجێ بوونی خەڵک لە شوێنی کۆنەدی یا کۆنە شارێک: ئەم دێیە کوێڕا وا زوو ئاوەدان بۆوە. بابل پاش خاپوور بوونی ئیتر ئاوەدان نەبۆتەوە.
ئاڵ بوونەوە
[[ئاڵ «؟» + بوونەوە]]
«مستـ. لا.» لە کار کەوتنی ددانی ئادەمیزاد و توانای جوونی خواردەمەنی نەمانی. تێبــ. ــ ١» ئەم فیعلە هەر بۆ ددان بە کار دێت و مانای «ئاڵ» دەگەڵ سێ هاوتاکەی کە لە پێشدا باس کران جیایە و بۆم مەعلووم نەبوو چیە. ٢» لە ناو کوردەواریدا باوە دەڵێن ئەگەر یەکێک ددانی ئاڵ بێتەوە، دوو سێ گەڵای دار قەیسی بجاوێ چاک دەبێتەوە. ٣» سەعدی شاعیری گەورەی فارس دەڵێ: «... هەموو کەس ددانی بە ترشی ئاڵ دەبێتەوە «قازی» نەبێ، بە شیرنی.» «گوڵستان: بابی هەشتەم»
ئاڵ بوونەوە
کول بوون و سڕو نەرم بوونی ددان بە هۆی زۆر خوواردنی چتی ترشەوە
ئیشک بوونەوە
ئیشک بوونەوە
(مست. لا.) ١- نەمانی شوێنەواری تەڕی لە هەر شتێکا کە خۆی لە ئەسڵا تەڕایی نەبێ و لە کاوە تەڕبووبێ (شۆرابێ، ئاو یا شتێکی دیکەی پێدا ڕژابێ، کەوتبێتە ئاوەوە...) کراسەکەت بەرە هەڵیخە هەر ئێستا ئیشک دەبێتەوە. ٢- پەیدابوونی ئیشکانی لەسەر زەوی. دنیا هەمووی ئیشک بۆتەوە کەچی ئەم دێبەرەی ئێمە هەر وەکوو خۆیەتی.
ئەغیار بوونەوە
[[ئەغیار+بوونەوە]]
«مستـ. لا.» وە هۆش هاتنەوەی کەسێکی سەرخۆش.
بازگەشت بوونەوە
[[فر. کو.]]
(مست.، لا.)، (مک.) پەشیمان بوونەوە، پاشگەز بوونەوە. خوایە تۆبە لە گوناحی خۆم بازگەشت بوومەوە. تێبــ.-آ) فارسی (بازگەشت) بە مانای گەڕانەوە لە شوێنێک دەکاردەکا. ب) لە نێوان (پاشگەز)ی سلەیمانی و ئەم (بازگەشت)ەدا پێوەندی هەیە و بە لای منەوە (بازگەشت) بۆتە (باشگەزت) و لە پاشان (پاشگەز٩ی لێ کەوتۆتەوە.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بوونەوە
بووژانەوەی مەردووم لە دوای لێکەوتنی
بوونەوە
پیدا شدن، پیدایش. (پیدا شدن گمشدەمثلاً.)
بوونەوە
پەیدا بوونەوه. [ئاشکرا بوونەوە(بۆ نموونه: پەیدابوونی شتی ونبوو.)]
بوونەوە
وُجُود.
بوونەوە
دووبارەبوون، دیسان ڕوو لەبوون کردنەوە
بوونەوە رایەتی
بەرەوخوارەوە بوونەوە
بوونەوەر
الموجود
بوونەوەر
Being
بوونەوەر
ذیروح، جاندار
بوونەوەر
بوون._ی: بوونی
بوونەوەرزان
عالم الوجود
بوونەوەرزان
Ontologist
زانستی بوونەوەر
علم الوجود
زانستی بوونەوەر
Ontology
ئاشبوونەوە
ناکۆکی و دژی لەنێوانێدا لابردن
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئاگابوونەوە
بێداربوونەوە لە خەو
ئاگابوونەوە
«مستـ. لا.» وەخەبەر هاتن لە خەو یا مەستی، وەهۆش هاتنەوە لە بێ هۆشی، کە بەسەر یەکێکا هاتبێ جا لەبەر هەرچێکی بێت: خەوی زۆر سووکە لە خشپەی پێ ئاگای دەبێتەوە. پیاوی سەرخۆش بۆ ئاو خواردنەوە ئاگای دەبێتەوە. ئەو نیوەڕۆیە دلێر هێشتا ئاگای نەبۆتەوە. کە عەمەلیاتیان کرد شەو و ڕوژێکی پێچوو یاڵڵا ئاگای بۆوە. * ئاگاهی «هو.» بە ئاگا هاتن، وەئاگا هاتن.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئاگربەربوونەوە
پەیدابوونی ئاگر لە شوێنێک
ئاگربەربوونەوە
«مسـتـ. لا.»، «سیمـ.» پەیدابوونی سووتمان لە شوێنێک، ئاگر دەجێگایەک بەربوون: لە لای خەرمانەکان ئاگرێ بەربۆتەوە هەرچی دەکەن بۆیان ناکوژێتەوە.
ئاگربەربوونەوە
پەیدابوونی ئاگر لە شووێنێکیدا
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئاڵبوونەوە
سڕبوونی ددان بە هۆی زۆر خواردنی شتی ترشەوە
با لێبوونەوە
[[٣- با/٣ + لێ (لە+ی)+ بوونەوە]]
(مست. لا.) غاز و هەوای ناو زگی کەسێک بە ڕێگای خوارەوەدا دەرچون. «... منداڵەکە بایەکی لێ بۆوە، ژنەکە چەپۆکێکی پێدا دا...». (فولکلۆر)
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بانگرۆزبوونەوە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بڵاوبوونەوە
دوورکەوتنەوە و جیابوونەوەی چەند شتێک لە یەکتری
بڵاوبوونەوە
بڕوانە: بڵاو
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بڵندبوونەوە
بڵندبوونەوە
بە حەوت ئاو پاک نەبوونەوە
«کنـ.» زۆر پیس بوون گڵاوی دەرنەچوون.