ئەم زاراوە لە لایەن «جان ئوستوارت میل»، لە وتاڕێکدا بە ناوی دەربارەی ئازادی هاتۆتە ئاراوە، بەڵام ڕەنگدانەوەیەک بوو لەمەڕ نیگەرانییەکی گشتگیری هەندێک لە بیرمەندانی سیاسی و ئازادیخوازی سەدەی نۆزدە. ئەم نیگەرانییە، بە تایبەت لە بەرهەمەکانی دۆتۆکویل (1859-1805) زیاتر بەرچاو دەکەوێت. باسەکە ئەمەیە کە بەهاکانی ئازادیخوازی بە تایبەت بەهاکانی ئازادی بیروڕا و هەڵبژاردنی شێوازێکی تایبەتی ژیان، ئەگەرچی نامۆش بن، بەو مەرجە زیان بە کەس نەگەێینێت لەو دیموکراسییانەی پابەندە بە ئازادی زۆرینەدا ئەکەوێتە مەترسییەوە. بەڕای «میل»، زۆرینەیەک کە بریتی بێت لە چینی کرێکاری نەخوێندەوار، چونکە لە بەرانبەر مەرام و ڕەفتاری جیاوازی کەسانی دیکە تووشی کەمتاقەتی دەبێت ڕەنگە، بە شێوەیەکی ناڕەسمی دەست بداتە ئازاردانی هەرکەسێک کە لە خۆی نەچێت.
«دۆتۆکویل»، بڕوای بە دیموکراسی سنووردار بوو بەڵام بەو ڕادە بۆ بەربەستکردنی مافی دەوڵەت لە چاودێریکردنی ئازادی تاک، ڕازی نەبوو. ئەو دەڵێ: بۆ ئەوەیکە بەگشتی مرۆڤێکی ئاسایی و مامناوەندی دروست ببێت، لەڕێگەی عەداڵەتخوازی و دیموکراسی زۆرینە، گوشاری زۆر دێتە سەر کۆمەڵگە. جگە لەوەش، ڕەشەگەلی نەخوێندەوار و بێ پەروەردە ئامادەی چەوساندنەوەن و خەڵکانی چەواشەکار و گەندەڵ، دەستیان دەکەن بە زاخاودا و چەواشەیان دەکەن. «دۆتۆکویل» لەم بابەتەوە تەنیا نەبوو، چونکە ڕۆژنامەنووسانی لایەنگری حکوومەتی فیدڕاڵ و پلان دانەرانی دەستووری بنچینەیی ئەمریکا گوتبوویان کە دەبێ ئاستی هەڵبژاردنەکان جیاواز بێت تاکوو سەرۆککۆمار و سێنات نەکەوێتە ژێر کاریگەریی ڕەشەگەلەوە.
«کۆرێن هازر»، لە کتێبی سیستەمی سیاسی کۆمەڵگەی «ڕەشۆکی»دا دەڵێ: دیکتاتۆرییەتێکی وەیشووم وەکوو نازیسم* ئیتر نابێ سەرهەڵبدات، مەگەر ئەوەیکە ستراکتوری کۆمەڵایەتی نەهێڵێت دەستی نوخبە سیاسییەکان بگاتە هەست و سۆزی ڕەشەگەل. لە زۆر لایەنەوە ئیستبدادی زۆرینە ڕێگڕێکە لە بەردەم دیموکراسی ئازاد لە ڕۆژاوادا.

استبداد اکثریت

Tyranny of the majority

دُراج نر
مخفف عبدولله
درویش جهانگرد

نێرە پۆڕ کە مەلێکی کێوی خۆش گۆشتە
سووکەڵە ناوی عەبدوڵڵا
دەروێشی گەرێدە

سەوداسەر

فرهنگیدن، فرهیختن، برهختن، پرهختن، پرهیختن، آرام کردن، نکوهیدن، نکوهش دان

سەنگینکردن، ئارامکردن، مۆچکردن، مۆچیاریکردن، تەزانن. [ئامۆژگاریکردن. تەمێکردن]

تأدیب، تهذیب. تعزیر. ئەدەب کردن= ئەدەب دان

(ئیبداء - abda,)

دەست پێکردن، دەربڕین.

(ئیبداء - ibda,)

ئەفراندن، داهێنان.

(ئیبدال - ibdal)

گۆڕینی شتێک بەشتێک، گۆڕینەوە.

(ئەبدال - ebdal)

پیاوانی خوا، خەڵکی ساڵحان و چاکەکارو خێرەومەند، عەبداڵ.

(ئەبەدان - ebdan)

ماڵبات، بنەماڵە، رەچەڵەک، شایستە، خانەدان.

(ئەبدان - ebdan)

بەدەن، لەش، جەستە.

(ئەبەدی - abedî)

سەرمەدی، نەمر، هەتاهەتایی، بێ بڕانەوە.

(ئەبەدییەت - ebedîyet)

هەمیشەیی، قیامەت، ئاخیرەت.

(ئیستبداد - istibdad)

. خۆسەری، دیکتاتۆریەت.

مەردوومی نابووتی بێ پارە و پوول

هەژار، دەستکورت، نابووت، بێ پارە. (باک)_ی: هەژاری، دەستکورتی