کەسێکە داوێنی پشتەوەی پیسبێ. بەدناو، گومان لێکراو._ی: بەدناوی، گومان لێ کراوی

بە زمانی سەنسکریت، بە مانای پێنج بنەڕەتە. پانچاشیلا، لە شەریعەتی بوودا بەگشتی ناوی پێنج یاسای کرداریی بووداییەکانە کە بریتییە لە: خۆپاڕاستن لە کوشت و کوشتار، دزی، بەئاڵۆشی، درۆ و مەیخۆری. ئەم زاراوە لە لایەن دەوڵەتی هێندەوە بە واتای پێنج بنەڕەتی سیاسەتی دەرەوە بەم شێوازە بە کار براوە:
1) بایەخ دانان بۆ سەروەری و حاکمیەتی نەتەوەیی و سنووری وەڵاتەکان.
2) دەستدرێژ نەکردن.
3) دەست نەبردن بۆ ناو کاروباری ناوخۆیی وەڵاتەکانی دیکە.
4) ڕێز گرتنی دوولایەنە و یەکسان لە پێوەندییە نێونەتەوەییەکان.
5) پێکەوە ژیانی ڕژێمی جۆراوجۆر. کۆنگرەی نەتەوەکانی ئاسیا و ئەفریقا لە باندۆنگ، ئەم بنەڕەتانەی بە «پێنج بنەڕەتی پێکەوە ژیانی ئاشتی خوازانە» پەسند کرد. لە ساڵی 1965 وەڵاتی ئەندونیسیا بنەڕەتەکانی پانچاشیلای بۆ سیاسەتی دەرەوەی خۆی بە کار هێناوە.

پانچاشیلا

Panchashila

(پەراشیدەن - peraşîden)

پەریشان کردن، بڵاوکردنەوه، پەراگەندەکردن.

(پەراشیده - peraşîde)

پەریشان، بەفیڕؤچوو، پەراگەندەبوو.

(پەرت و پەلا شودەن - pertûpelaşuden)

تەرتەو، وەرتەبوون، پەرت و بڵاوبوون، پەراگەندەبوون.

(پەرخاشجو - perxaşcû)

شەڕانی فیتنەباز، ئاژاوەچی.

(پەرخاشخەر - perxaşxer)

شەڕخواز، چاوقایم، بێعار، جەنگاوەر.

(پەرخاشگاه - perxaşgah)

مەیدانی جەنگ، شەڕگه.

گمان.

پناشت. [گومان، بۆچوون]

زَعم، ظَنَ، تَصَوُّر، تَوَهُّم.

(پینداشتەن - pindaşten)

گومان کردن، خەیاڵ کردن، ژماردن، خۆنواندن، هرزکرن.

(پینداشته - pindaşte)

تەسەورکراو، ئەندێشەکراو.

(پەیدا شودەن - peyda şûden)

پەیدابوون، ئاشکرا بوون، دەرکەوتن، دیاربوون، ئامادەبوون، دروست بوون، کفش بوون.

خرخاکی

جانەوەرێکی چکۆڵەی بۆری خڕکەڵەیە هێلانە لەبن خۆڵدا دەکا

سەرکەوتنی دووایی

«مستـ. متـ.» ئاشکرا کردنی مەسەلەیێکە، بە هۆی کەسێکەوە کە ئاگای لێ هەیە. جا بە هەوڵ و تەقەلا، یا بە هەر شێوەیێکی تر بێ.: بە زەبری تێڵا، دزێکەیان بە خدر ئاشکرا کرد. هیتلەرێکان پارتیزانەکانیان سەرەوبن هەڵداوەسی، هێشتا نەیاندەتوانی هیچیان پێ ئاشکرا کەن.