آزار
مرض واگیردار
ماه مارس

ئێش و ژان
پەتاو درم، ئاهۆ
مانگی ئادار، مارس

«نا.» ١- ئێش، ژان: سوورەکوان ئازاری زۆرە، ئەم مناڵە لەو جێگە بەرزەڕا کەوتەخوار کەچی ئازاری نەگەیی. ٢- نەخۆشی گیانداران جگە لە ئینسان: مریشکەکان ئازاریان تێکەوتووە. ٣- نەخۆشی ئادەمیزاد، ئەوانەی زوو تەشەنە دەکەن و خەڵک زۆر دەکووژن «تاعوون، کولێڕا...» تێبــ. ــ مەڵبەندی سابڵاغ، ساڵی ١٣٣٦ی کۆچی کۆلێڕای تێکەوتووە ئێستاش بە «ساڵی ئازاری» مەشهوورە. ٤- ئەزێت، جەزرەبە، عەزاب، ئێش و ژانێکی پیاو لە پاش ماندووبوون، لێدان و کارکردن هەستی پێدەکا. □ «بنوویسن وەبان سەنگی مەزارم، شەهیدی عەشقم مەدەن ئازارم». «فۆلکلۆڕ».

«نا.». «کعر.» تمـ: ئادار.

مانگی مارت، کە (31)ڕۆژە، مانگی نەورۆزێ، گوڵان. جەفا، دەرد، کۆتەک، گووج، بێکاری، جزار، دەردەساری، دەردەسەری، نەستێل، ئێش، ژان، ڕەنج، چەرمەسەری، تاڵاو، دەوس، هێش، ئوزۆر، کووێرەوەری، سەخڵەت، پەتپەتێن، ئێشی ئەندام._ دان: ئەنراندن، ئەرناندن، هێش پێ گەیاندن، بن پەنج کرن، چەوساندنەوە، چرووساندنەوە، تەرپلاندن، دەسنین، دەوساندن، چەرمەسەری دان، گۆڕەو شاردان، زەباندن، کەڤاندن، کێشەماندان، ئێشاندن، ئێش پێگەیاندن._ کردن: بڕوانە: ئازاردان._ پێ گەیاندن: بڕوانە: ئازاردان._ کێشان: چەوسانەوە، چرووسانەوە، لبەرخووەدان._ دەر: ڕەنجدەر، چرووسێنەوە._ دران: جەوردان، جەرگ بڕان

آزار جگر.

[ئێشی جگەر]

کباد.

ئێش گەیاندن بە شتێک

آزردن

عەزیەت دان، ئێش پێ گەیاندن

«مستـ. متـ.» ئێش گەیاندن بە کەسێک چ بە لێدان چ بە قسە یا هەر شتێکی تر: کەوشی تەنگ قاچ ئازار دەدا، قسەی ئەم کابرایە هێندە ڕەقن دڵی پیاو ئازار دەدەن.

دەردەباریکە

آزار شش، آزار سل.

سی، دەردەباریکە. [نەخۆشی سیل]

سل، سلال، دق، سحاف، هلس، ذات الریە.

مرض سل

دەردە باریکە، ئازاری سیل و دیق

«نتـ.»، «سنـ.» تمـ: / ئازاری سیل [ئازار + ١- ئی + سیل = عا.: سل]، «کو. عا.»، «نتـ.»، «مکـ.» ناخۆشییەکە زیاتر لە سیپەلاک دەدا و پیاو زوبوون دەکا و تا دێ باریکتر و بێ هێز تر دەبێ و ئوگەر چارەی نەکا دەیکوژێ. * ئازاری سی، تەبەرکوڵۆز «فرەنسی»، دەردەباریکە، سیل، سیل و دیق. تێبــ. ــ ئەم نەخۆشیە بە هۆی «باسیل» ێکەوە پەیدادەبێ کە لە ئالکۆل و ئاسیدا خۆ رادەگرێ، دەتوانێ لە هەموو ئەندامەکانی لەشا سەر هەڵبدا. بەڵام زیاتر لە ناو «سی» پەیدا دەبێ. باسیلی ئەم نەخۆشییە چونکوو «کۆخ» ی ئەڵمانی دۆزیوێتەوە مەشهوورە بە «باسیلی کۆخ» لە بەڵغەم و تفی نەخۆش و ئەو ئەندامەی کە تووشی هاتووە دەبیندرێ. میکرۆبی سیلی پاتاڵ ــ گا، مانگاــ لە ئینسانیش کار دەکا و خواردنەوەی شیری مانگای سیلاوی پیاو تووشی ئەم نەخۆشییە دەکا. جاران سیل دەردی بێ دەرمان بوو زیاتر بە ڕۆنی ماسی دەرمان دەکرا، بەڵام ئێستا باش چارەی دەکرێ.

دیق، (بڵ، دەردە باریکە