(مست. لا.) ١- بڕان و بڕانەوەی ئاوی ڕووبار و کانیاوان. هەموو ساڵێ لەو مانگەدا کانی (پیرمەلەک) ئیشک دەبێ. ٢- نەمانی نم و شەی تەبیعی لە شتێکدا. بزانە! تووتنەکە ئیشک بووە؟ داری شەخسەکانی سیتەک هەموو ئیشک ببوون کەس نەیدەوێرا دەستیان بۆ بەرێ. ٣- مردنی گییا و گۆڵ و دار و درەخت و کشتوکاڵ لەبەر بێ ئاوی یا هەر هۆیەکی تر. ئەم بێستانە بۆچی ئیشک بووە؟ پەڵە تووتنەکەی کوێخا تۆفیق ئیشک بووە. ٤- (مج.) لە جووڵەکەوتن. کابرا وەها حەپەسا هەر لە جێی خۆی ئیشک بوو.

خشک شدن

لە تەڕی ڕزگار بون

(مست. لا.) ١- نەمانی شوێنەواری تەڕی لە هەر شتێکا کە خۆی لە ئەسڵا تەڕایی نەبێ و لە کاوە تەڕبووبێ (شۆرابێ، ئاو یا شتێکی دیکەی پێدا ڕژابێ، کەوتبێتە ئاوەوە...) کراسەکەت بەرە هەڵیخە هەر ئێستا ئیشک دەبێتەوە. ٢- پەیدابوونی ئیشکانی لەسەر زەوی. دنیا هەمووی ئیشک بۆتەوە کەچی ئەم دێبەرەی ئێمە هەر وەکوو خۆیەتی.

خشک شدن بطور طبیعی
ضعیف شدن از غم و غصه

لە خۆوە وشک بوون
لە خەم و خەفەتان کز بون

(مست. لا.). ١- ڕەق بوون و شکڵ تێچوونی هەندێ شت (پێست، نان، کەشک،...) ٢- (کن.) ڕەق و تەق و باریک بوونی گیاندار (بە تایبەتی ئینسان) لەبەر نەخۆشی یا برسێتی و نەخواردن.

خشک گردانیدن
کسی را غصه دار کردن

بەتەقەلا وشک کردن
خەم دان بە کەسێک و لاواز کردنی

(مست. مت.)، (کن.) برسی کردن و گرتنەوەی خواردن لە کەسێ یا کەسانێ و بوونە مایەی نەخۆشیان. ئەو منداڵانەی ئیشک هەڵێناوە هیچیان ناداتێ بخۆن، هێندەی نان و دۆ دەرخوارددا تا بە جارێک ئیشکی هەڵێنا.

تمام خشک

تەواو وشک، بە تەواوەتی وشک بەبێ هیچ تەڕیەک

(ست.) هەر شتێکی هیچ تەڕایی تێدا نەبێ. کچێ بڕۆ هەی مەکرباز! قوڕی چی؟ دنیا ئیشک و برینگە.

نگهبان

پاسدەری شەوانە، جەزایەرچی، ئێشک چیەتی: پاسدەری

خشک کردن
خشک شدن شیر حیوان شیرده

لە تەڕی ڕزگار کردن
لە شیردان وەستانی شیردەر: چێڵەکەمان ئیشکی کرد

(مست. مت.)، آ) نەهێشتنی تەڕایی لە شتێکدا کە خۆی تەڕایی هەبێ، بە هەر هۆیەکی لەلاوە. لە کوردستان گەلێ میوە و گیا و گۆڵ ئیشک دەکەن و هەڵیدەگرن بۆ زستانێ. ب) بە کارێکی مەعنەوی ( بەد قەدەمی، چاوپیسی، بێ شانسی...) خیر لە کارێک یا شتێک بڕین، کەڵک پێوە نەهێشتن. ((بچێتە سەر سیروان ئیشکی دەکا)). ٢-(مست. لا.) آ) تم: ئیشک بوون. هەموو ساڵی لەم مانگەیدا کانی پیرەمەلەک ئیشک (ئیشکی) دەکا، ب) بڕانی شیری مەڕ و بزن و مانگا و... مانگاکەی ماڵی حاجی شەریف ئیشکی کردووە.

(مست. مت.) نەهێشتنی تەڕایی لە سەر شتێکی کە لە لاوە تەڕ کرابێ یا تەڕ بووبێ. دە وەرنە نیزیک سۆبەکە خۆتان ئیشک کەنەوە، ها! ئەوە خاولی دەموچاوی پێ ئیشک کەوە. ٢- (کن.) پاشەکەوت کردن، دەست پێوەگرتن، لەچەری کردن. بە قوربانە! لیرەکان دەست لێ مەدە هەر ئیشکیان کەوە. هیچ خەرج ناکا هەر خەریکە پارەکانی ئیشک دەکاتەوە، ئەم منداڵانەی لە برسان ئیشک کردۆتەوە. تێبــ.- بەکارهێنانی ئەم وشەیە بەم مانایانە، سەر کۆنەی تێدایە.

بیابان بی آب