دائرة المعارف

Encyclopedia

کِشش و کوشش

ساخت و پاخت، سهجوباز [کاروکارتێکران]

فِعل و اِنفِعال

توانای وتن یا دروست کردن.

« نالیی » نییەتی سیحری بەیان، حیکمەتی شیعرە
ئەمما نییەتی قووەتی دڵ، قودرەتی ئینشا

(ئم.) ئامرازی بانگ کردن و ڕووی قسە تێکردنە بۆ جەمع، بەدوایی سفەت و ناوەوە دەنووسێ، گەلێ جار ئامرازێکی تریش (ئەی، هۆ، هەی) دەخرێتە پیش وشەیەکی کە بەم ئامرازە دروست دەبێ. هۆ خەلکینە، هەی جوامێرینە. ((ئەی کوردینە، ئەی مەردینە.... ((خزمینە مەدەن پەنجە لەگەڵ عەشرەتی جافا)) ((مێروولە نەچێ چاکە بە گژ قوللەیی قافا)) (ڕەزا-٣).

(پب.) بە ئاخری وشەیەکەوە دەلکێ و دەیکا بە سفەت بۆ وشەیەکی تر، کە بە هەرتکیان ناوێکی تازە پێکدێنن. ئەسپە دارینە، شێرە بەفرینە، کاڵە مووینە (موویینە)، کتکە نەوتینە، کۆلکەزێڕینە، مێرگەنەخشینە. تێبــ.- هەم ئەم پاشبەندە و هەم (١-ئینە)ش کاتێ بە وشەیەکەوە دەلکێن کە بە یەکێ لە دەنگ بزوێنەکان دوایی هاتبێ ئەوا دەنگی (هەمزە) باتی ئەوەی بسوێ و لەناو بچێ دەبێتە دەنگی (ی). برایینە، موویینە، دۆیینە و ئەوجار دەنگ بزوێنی (ی) لەبەر قورسی تەلەفوز فڕێ دەدرێ. براینە، مووینە، دۆینە.

نگا: پێک ئانین

پێک ئانین

(ئاینەی بەخت - aîney bext)

ئاوێنەی بەخت، ئەو ئاوێنەیەی کە لە کۆڕی ژن مارە کردندا رووبەڕووی بووک دادەنرێ.

(ئایینە - aîne)

ئاوێنە، خۆدێک، جام.

(ئایینەی ئەسکەندەری - aîney eskenderî)

ئاوێنەیەک بووە کە ئەرستۆ بۆ ئەسکەندەرییە، لەسەر بورجێک دایان نابوو.

(ئایینەی خاڤەری - aîney xaverî)

ڕۆژ، هەتاو، روجیار، خۆر.

(ئایینەی سکەندەر - aîney skendnder)

ئاوێنەیەک بووە کە ئەرستۆ بۆ ئەسکەندەرییە، لەسەر بورجێک دایان نابوو.

(ئایینەی چەرخ - aîney cerx)

هەتاو، وەرەتاو، خۆر.

(ئایینەدار - aîne dar)

دەلاک، بەربەر، سەرتاش.

فرو هشتن
ابداع کردن
با اره بریدن
کوتاه کردن شاخه درخت
دست بر چیزی مالیدن

ڕۆهێشتن
لە نەبوو چێ کردن
بە مشار بڕینەوە
نەوی کردنی لکی دار
دەست پێدا ماڵین

دفتر، دفتر خانە، دبیرستان، نگارستان، نگارش خانە.(نویسندە خانە)

دەفتەر، دەفتەرخانە، نووسین خانە. [نووسینگە]

دارُالانِشاء، دَفْتَرخانه.

دست برداشتن ترک کردن

وازئانین