آتشک، آبلەفرنگی، آتش پارسی، باد فرنگ.

هەوڵەفەرەنگی. [ئاگرۆگ: زیپکەی چەناگە و دمووچاو].

جمرە، النارالفارسیة.

آتش پارسی
باد گرم آفت مزروعات

زیپکەی چەنە و دەموچاو، ئاگرۆک
بای گەرم کە بۆ زەراعەت زەرەری هەیە

«نتـ.» ١- نەخۆشێکی تایبەتی پێستە، زیاتر مناڵ تووش دەبن، لە پێشدا لالغاوە و چەناگە دادەگرێ و پاشان دەپەڕێتە جێگای تر. ئەو شوێنانەی کە تووش دەبن زیپکەی ورد دەر دەکەن و زنچکاوێکی زەردیان لێدێت* ئاگرەکە، ئاورە. تێبــ. ــ پێش بڵاو بوونەوەی دوکتور و دەرمانی تازە، لە کوردەواری ئەم نەخۆشییەیان بەم جۆرە چارەدەکرد: ا» ترشاوێکی خەستی سماقیان دەگرتەوە و ڕۆیان دەکردە سەر ئەرز، دەستی دەکرد بە کەف و کوڵ، کەفەکەیان لە برینەکان دەدا ویشکی دەکردن. ب» شوانێکی حەوت ساڵ شوانی کردبێ، بە ئەستێ و بەرد چەند پڕیشکێک ئاگری لەسەر برینەکان دەکردەوە، لایان وابوو چاک دەبێتەوە، رەنگە ئێستاش لە گەلێ شوێنی کوردستان هەر بام جۆرە چارەی بکەن. ٢- تمـ: ئاتەشەک «تمـ: هبێد: ل- ١، مخـ: جـ ١، ل ــ ١٨».

ئاتەشەک، ئاوورە، ئاگرۆکە، ئاگرەکە، هەوڵەفەڕەنگی، جوورە برینێکە بە دەم و چاوی منداڵان هەڵدەپەڕێ. جوورە یارییەکی دوو دەستەییە. جوورە نەخۆشیێکە لە کشتوکاڵان دەدا گەڵایەکانی زەردو ووشک دەکات و لە ناوی دەبا

کینایەیە له گورج و گوڵیی و دەستوبرد.

پەیامت هات و پەیکت ڕۆی، خەیاڵم نارد و نەیگەییێ
ڕەسووڵم کەوتە ڕێ، گرتی، هێنای وەک ئاگرەسوورە

نگا: ئاگرە

ئاگرە

«نتـ»، «هلـ.» تمـ: ئاگرە/١.

شەرا، گرەیێکە بدات لە مەرەزەو لەناوی ببات

«نتـ.» ئاگرێکە بە سووتەمەنێکی وەکوو «گوێنی» کرابێتەوە، کە هەر گڕی هەبێ و سکڵ نەخاتەوە. تێبــ. ــ مناڵان کاتێ ئاگرێکی وا دەکەنەوە بە دەوریدا هەڵدەسووڕێن و چەپڵە لێدەدەن و ئەم گۆرانییە دەڵێن: «... ئاگرە گڕەی خۆمانە...» * ئاورەگڕە.

آتش بەجان سدن، تندشدن.

ئاڵۆزبوون، توون بوون. [ڕەش داگیرسان]

اشتعال، احتداد، اضترام، اغتیاظ.

دەستەچیلە، قولەچیلکەو پووش و پەڵاشێکی ووشکە بۆ ئەوەی بە ئاووری دایگیرسێنن و لە شووێنێکەوە ئاگری بۆ جێگایەکی تر پێ بگووێزنەوە

سوخت

ئاوردوو، سووتەنی، سووخت، سووتەمەنی

«نتـ.» تمـ: ئاگرۆچکە.