«نا.»، «مکـ.» ١- هەر شتێکی خڕی وەکوو «داییرە» کە ناوەڕاستەکەی بەتاڵ بێ، دار، تەل یا شیشی ئاسن کە وەکوو داییرە داهێندرا بێتەوە و ئەوسەرەوسەرەکەی گەییشتبێتەوە یەک. ● «دەستی بە ئاڵقەی کابە گرتووە.» «کنـ.» حاجییە، چۆتە حەج. * ئەڵقە. «سنـ.» ئاخڵە ٢- ئەنگوستیلەی زێڕ، زێو یا پلاتین، بە بێ نەقیم کە لەم دوایانەدا بۆتە باو، کوڕ و کچ پاش ئەوەی بوونە دەزگیرانی یەکتری، دەستیانی دەکەن. ٣- کۆبوونەوەی خەڵک لە دەوری کەسێ یا شتێ: ئاڵقەی زیکر (زکر) لە تەکیەی شێخ بابا.

چەمبل، خەلەک، گوولی، قاف، قافکە، قوڵفە، قلف، ئاسن یا دارو چتێکی دیکەوەکوو قوڵفی بێت

کنایە از غلام حلقە بە گوش

«ستـ.» ١- گوێ لە مست، گوێ ڕایەڵ، کەسێکی بە قسەی کەسێکی تر بکا، ٢- «کنـ.» بەندە، غوڵام، عەبد. تێبــ. ــ لە دەورانی بەندەداریدا کە مرۆڤ وەکوو کاڵا دەکڕدرا و دەفرۆشرا بۆ ئەوەی «بەندە» و ئەوانەی عەبد نەبوون لێک جیا بکڕیتەوە، ئاڵقەیێکیان لە گوێچکە یا ملی «بەندە» کان دەکرد. چی بووترایە: بەندە و عەبدی فڵان کەس یان بیگوتیا: ئاڵقە لە گوێی وەکوو یەک بوو. * ئەڵقە بە گووش، ئەڵقە لە گوێ.

خەلەک خەلەک

بەندە، زێڕکڕید، گووێدێر

از گیاهان دارویی

گیایەکی گەڵا خڕی ڕەنگ زەیتوونیە. شیرەکەی مایەی زگ چوونە

نگا: ئاڵقەتیز

ئاڵقەتیز

شیرکتک، خوژیلک، گیایەکە شیری لێ دێ، شیرەکەی لە خارشتی هەر شووێنێکی لەش بدرێ زۆر باشە، برینی پیسیش بێ خاوێنی دەکاتەوە

سگک

ئاغزوونە

«عا. کو.»، «نتـ.»، «مکـ.» تمـ: ئاغزوونە.

ئاوزوونە، ئاوزینە، ئاڤزوونک

کنایە از غلام حلقە بە گوش

چفت

زنجیرۆکەی دەرکە داخستن

«عا. کو.»، «نتـ.» ١- چەند ئاڵقەیەکە لە ئاسن دروست کراون وەکوو زنجیر تێک دەکرێتەوە، سەرێکی لە تایەکی دەرگا دائەگوترێ، سەرەکەی تری پارچە ئاسنێکی درێژووکەی کوون یا ئاڵقەیێکی پێوەیە دەکرێ بە سەر «دوولایی» دا، کە لە تایەکەی تری دەرگا «ئەگەر دووتایی بێ» یا لە چوارچێوەی دەرگا داکوتراوە، بۆ داخستن و قفڵدانی دەرگا بە کار دێت. ٢- هەرجۆرە ئامرازێکی تر کە بەم شێوەیە بۆ داخستنی دەرگا لە مەعدەن دروست کرابێ. شکڵی هەرچۆنێک دەبێ ببێ.

ڕێزە، ڕزە، مرازێکی درێژە لە دەرکێ دەخرێ بۆ داخستنی