عاڵەم

«نا.» تمـ: عالەم □ «بەرز بوو بە ئاڵەم ساز بەدنامی» «دوشمن باوەران پێش شادکامی» «خانا ــ ٢٣٠»

هەڵەکۆک

گیاهی است شنگ مانند

جۆرێ ئەسپنگی تووکنە بنکێکی هەیە لە جۆزەرداندا دەری دێنن و دەیخۆن: دیاری شوانە وێلە ئاڵەکۆکە

«نتـ.» گیایەکی بەهاریە، هەر زوو لە پەنا ڕنوە بەفران سەردەردێنێ، لە شنگ دەچێ، بەڵام گەڵای پانترە و تووکن، بستێک بەرز دەبێتەوە، گوڵێکی زەردی هەیە، ڕەگی کەم لە زەوی دەچێتە خوار، بنێکی خڕی هەیە دەخورێ. تێبــ. ــ لە فۆلکلۆری کوردیدا لە زمان بەفرەوە ئاوا بە ئاڵەکۆک کوتراوە: «ئاڵەکۆکە پرچنە، چۆڕ چۆڕەم کەوتە بنە، چبکەم لەو ماڵ و ژنە.» * ئاڵەقۆق، هەڵەکۆک.

هەڵەکۆک، (با) ئاڵیکۆک،(کۆ) پیشۆک، (بڵ) ئاڵیقۆق،(هەورا) هاڵەکۆک،(هەو) پرچۆکە، قسزبەلە، گیایەکە وەکوو ئەسپنگی وایە و بۆ ڕەوانی زۆر پڕسوودە

شەڵوار بەکۆڵ، ڕخە، شەلەمە، گیایەکی بەهارییەو بۆ ڕەوانی زۆر باشە

تراخم

نەخۆشیەکی چاوە، تەراخوم

به دور چیزی پیچیدن

لێ هاڵان

لەدەورە ئاڵان، لەدەوروبەر پێچ خوواردن، دەورەدان؛ بەنەکە لەلاقی مریشکەکە ئاڵاوە. ئاڵانی چتێک، بەنێک یا چتێکی تر لە چتێکی تر. لە گردی چتێکی کۆبوونەوە

پیچاندن به دور

لێ هاڵاندن

لێ پێچان، لێ ئاڵاندن، ئاڵاندن

داڵقین، خۆ هەڵاوەسین، تووش بوون، تێگیران، پێوەبوون

داڵقاندن، هەڵاوەسین، تێ گیراندن، پێوەکردن، لێ قایم کردن

کڵاوزێڕین

خواب پریشان