آلو، آلود، ناک.

بەراو. [(بەرانبەری "دەیم".)]

[ئاڤی (ئەوەی لە ئاودەژی، گیاندار یا ڕوەک.)]

کەوگ، ئاسمانی. [شینی کاڵ].

[ئاڵو: تێوەچوو، تێکەڵ، پاشگرە]. تۆزاوی، نماوی.

ماهی، مسقی، مسقوی، سقی.

ماهی، مائی.

ازرق، لازوردی.

ندارد. [(هاوواتای عەڕەبی نیە.)]

آبی
پسوند مکان
علامت آلودگی
آبزی
رنگ آبی

بەراو، دژی دێم
شوێن و جێگە: شێلان ئاوی، جێ شیلان
تێ هەڵسواو، قوڕاوی، هەویراوی، ئارداوی، ئاڵۆ...
جانەوەرێ لە ئاودا دەژی: ماری ئاوی، بۆقی ئاوی
ڕەنگی شینی ئاچخ، عاسمانی، عابی

«کنـ.» تووک و نەفرینە: بڕوا و نەیەتەوه، چوونی بێ هاتنەوەی نەبێ. تێبــ. ـ ا» ئاموون ناوی چەمێکە لە ئاسیای ناوەندی «تمـ: هبێد، ل ـ ٢». ب» «چەمێکە بە قەراغ شاری «خواڕەزم» دا دەڕوا و لە نێوان تورکستان و خوراسان دایە»، «بوڕهان: عەبباسی، ل ـ ٥٢». ج» دوکتۆر معین لە باتی ئاموون «ئامووی، ئاموویه، ئاموو دەریا» دەڵێ و بە چەمی «جەیحون» ی دادەنێ کە لە باکووری خوراسانەوە بە دەشتی «ئامووی» دا دەڕوا. «معین: فەرهەنگ، جـ ٥، ل ـ ٦١».

«نتـ.»، «مکـ.» ئاوی کانییەکە لە موکریان، خەڵک لایان وایە خواردنەوەی کۆخە و کۆخەڕەشە چاک دەکاتەوە و لە هەموو لایێکەوە بۆی دەچن و دەیهێنن. تێبــ. ــ بابەقەتار خۆی «چاک» ێکە لە دێی «خوراسانە» ٣٠/٢٠ کیلۆمەتر دوور دەکەوێتەوە ڕۆژهەڵاتی «مەهابات» و کانیاوەکە نیزیکی ئەم «شەخس» ەیە.

«کنـ.» کاران بە ئارەزووی دڵی خۆکردن و گوێ نەدانە هیچ کەس و هێچ شتێ.: وادیارە ئاوی بە لغاوی خواردۆتەوه، وەڵڵا بەسەریەوە ناچێ.

ئەو کانییەی ئەڵێن هەر کەس لێی بخواتەوە نامرێ.

لێوی تۆ ئاوی بەقا، من خضرم
فەیضی تۆ ڕەحمەت و من سەوزە گیا

ئاوی دەدەڵێنێ

مەبەس لە ڕەنج و ئازار چەژتنە، بڕوانە: ئاو تاڵ و سوڵ

«نتـ.» ١- لە چیڕۆکاندا گوتراوە: ئاوێکە هەر کەس لێی بخواتەوە نامرێ. □ «دەچمە سەر کێوی ئاتێ، دێنم ئاوی حەیاتێ». ٢- «کنـ.» لێوی دڵدار «لە شیعر و ئەدەبیاتدا» □ «ئاوی حەیاتە ئاتەشی ئەفسوردەیی دەمت» «تەحریکی تۆیه، گڕ، لە تەنووریش کە دێتەدەر» «سالم: گمـ. ل ـ ٦٧». تێبــ. ـ وا باس دەکرێ کە «خدر» ی پێغەمبەر لەم ئاوەی خواردۆتەوە و بۆیەش لە کوردەواریدا ناوی بۆتە «خدری زیندە». «ئەسکەندەر» یش بە دوای ئەم ئاوەدا ــ کە گۆیا لە مەڵبەندێکی تاریکی دنیادایە «؟» و ناوی تاریکستان «زوڵەمات» ە ـ هەڵوەدابووە.

بڕوانە: ئاوی دەمدان

«نتـ.» لێک، لیکاو.