تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



مارتین لوتەر (لوثەر)
Martin Luther (1483-1546) کەشیش، نووسەر و خوداناسی ئەڵمانییە و ناودارە بەوەی داهێنەری ڕێچکەی «لوتەریانەتی» Lutheranism یە لە چاکسازیی پرۆتێستانەتی Protestant Reformation ـدا.
تۆمارکەر
ڕیکۆردەر- ئامێری تۆمار کردن.
تۆمارگە
database, داتابەیز، دەیتەبەیز.
تەرجەمەی ماشێنکردی ئاماردۆز
Statistical machine translation (SMT)
تەرجەمەی ماشێنکردی دەمارکار
Neural Machine Translation (NMT)
تەونی داتازێی دەمارکار
Artificial Neural Networks (ANNs)
پارژماری یەکە
Unit fraction پارژمارێکە «سەربەش»ەکەی (ژمارەی بان کاریتەی دابەشین) هەمیشە 1 ـە و «ژێربەش»کەی (ژمارەی ژێر کاریتەی دابەشین) هەمیشە تامژماری ئایەتییە (ژمارەیەکی تەواو لە یەکەوە بەرەو ژوور)، بۆ نموونە: 1/1, 1/2, 1/3…. کەواتە «پارژماری یەکە» دەکاتەوە «بانوژێری» تامژماری خۆی. ئەنجامی جاراندنی دوو پارژماری یەکە هەمیشە هەر پارژماری یەکەیە:
(1/x) * (1/y) = (1/xy)
ڕستەژماری ئەندازەکی
Geometric Progression, Geometric Sequence - لە ڕستەژماری ئەندازەکیدا، هەر ئەندامێکی پاش یەکەم ئەندام بە جاراندنی ئەندامی پێش خۆی و ژمارەیەکی نەگۆڕی نا-سفر، پێی دەگوترێ لێکدەری هاوکۆ Common Ratio، دێتە بەرهەم.
ڕستەژماری فیبۆناچی
Fibonacci sequence ڕستەژمارێکە ژمارەی داهاتوو تێیدا یەکسانە بە کۆی دوو ژمارەی پێش خۆی: 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34….
ڕستەژماری ژمێرکار
Arithmetic Progression, Arithmetic Sequence - ڕستەژمارێکە تێیدا «مەودا» Difference ی نێوان دوو ژمارەی هاوسێ، نەگۆڕە: ڕستەژماری ژمێرکاری 5, 7, 9, 11, 13… مەودای نێوان ژمارەکان دووە، ئەمەیە نەخشی ئەم ڕستەژمارە. بڕوانە «ڕستەژماری ئەندازەکی».
ژماردنی هزرزا
عەرەبی «حساب ذهني»، فارسی «محاسبە ذهنی» - ژماردن تەنها بە مێشکی مرۆڤ، بێ پەنا بردن بۆ ئامرازی یاریدەر.
ژماردۆز
دۆزینەوەی ئەنجامێک لە ڕێی ژماردن و ژمێرکارییەوە.
ژمارزانی
وەک چەمکێک بۆ دەرک و تێگەیشتن مرۆڤ لە ژمارە دانراوە.
ژمارەهێڵ
ڕیزبەندیی ژمارە لەسەر هێڵێک.
ژمارەهێڵی ڤالا
واتە ژمارەهێڵێک سنووری مەوداکانی نیشانە نەکراوە، یان تەنها یەک نیشانەی وەهای لەسەرە - نەک ئەوەی هێڵەکە ژمارەی لەسەر نییە. ڤالا واتە بەتاڵ، بۆش.
ژمارەی سروشتی
Natural number – پێناسەیەکی هەیە دەڵێت ژمارەی سروشتی دەکاتەوە «تامژمار»ی سفر و «ئایژمار» (ژمارەی ئایەتی، پۆزەیڤ): {0, 1, 2, 3, 4, 5…}. پێناسەیەکی دیکەیان دەڵێت دەکاتەوە تامژماری تەنها ئایژمار، واتە: تامژمار لە یەکەوە بەرەو ژوور، ئەمیش دەکاتەوە: ژمارەی یەک و هەر ژمارەیەکی دیکەی یەکی بچێتە سەر: {1, 2, 3, 4, 5…}
بەرەژمار
Prime number (ژمارەی بەرایی) ژمارەیەکی سروشتییە گەورەتر لە یەک و تەنها دوو «ژێربەش»ی هەیە، یەکئایەتی و نایەتی) و خۆیئایەتی و نایەتی). بەرەژماری ژێر سەد ئەمانەن: 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, 29, 31, 37, 41, 43, 47, 53, 59, 61, 67, 71, 73, 79, 83, 89, 97. ژمارەی دوو، تاکە «بەرەژمار»ە جووتژمار بێت، چونکە هەموو جووتژمارێکی دیکە دابەش دەکرێت بەسەر دوودا. ژمارەی پێنج تاکە «بەرەژمار»ە بە پێنج کۆتا بێت، چونکە هەموو ژمارەیەکی دیکەی بە پێنج کۆتا بێت دابەش دەکرێت بەسەر پێنجدا.
تامژمار
ژمارەی تەواو Integer، واتە ژمارەی بێکەرتی: سفر، ئایژمار (ژمارەی ئایەتی، پۆزەتیڤ) و نایژمار (ژمارەی نایەتی، نێگەتیڤ):
…, -3, -2, -1, 0, 1, 2, 3,…
تامژمار کرمانجییە و تەمام دەگەڕێتەوە بۆ تەواو.
تاکژمار
ژمارەیەکە بە ڕەنووسی تاک تەواو دەبێت: 1, 2, 5, 7, 9. بڕوانە جووتژمار.
جووتژمار
ژمارەیەکە بە ڕەنووسی جووت تەواو دەبێت: 0, 2, 4, 6, 8,. سفر جووتژمارە چونکە دەکاتەوە دوو جاران سفر. بڕوانە تاکژمار.
سەرەژمار
Natural number – پێناسەیەکی هەیە دەڵێت ژمارەی سروشتی دەکاتەوە «تامژمار»ی سفر و «ئایژمار» (ژمارەی ئایەتی، پۆزەیڤ): {0, 1, 2, 3, 4, 5…}. پێناسەیەکی دیکەیان دەڵێت دەکاتەوە تامژماری تەنها ئایژمار، واتە: تامژمار لە یەکەوە بەرەو ژوور، ئەمیش دەکاتەوە: ژمارەی یەک و هەر ژمارەیەکی دیکەی یەکی بچێتە سەر: {1, 2, 3, 4, 5…}
نیگارژمار
Figurate number واتە ژمارەیەک بە نیگاری ئەندازەکی ڕانوێنرێت، هەم «ژمارەی فرەلا» Polygonal numbers دەگرێتەوە و هەم «ژمارەی فرەڕەهەند» Polyhedral numbers. دەتوانیت سێگۆشە بە خاڵ یان چیلکە (داش) دروست بکەیت. سێگۆشە، چوارگۆشە، شەشپاڵوو... چەمکن و سەرچاوەیان نیگاری ئەندازەکییە.
هەژمار
لەم تەرجەمەیەدا چەمکی «هەژمار» بەرانبەر «پەیڤی ژمارە»، «وشەی ژمارە» دانراوە. «هەژمار» ناوێکی گشتییە بۆ ژمارەی وەک یەک، دوو، سێ...
پارژمار
کەرت، کەرتەژمار، ژمارەی کەرت...بۆ نموونە 1/2, 1/3, 5/9…
ڕستەژمار
Sequence لە ماتەماتیکدا چەمکە بۆ ڕزمەیەکی نەخشینی ژمارە، واتە ڕستەیەک ژمارە خاوەن نەخشێکی تایبەت. ڕستەژمار دوو جۆری هەیە: ١- «ڕستەژماری ژمێرکار» ٢- «ڕستەژماری ئەندازەکی».
گردەژمار
ژمارەیەک گرد کرابێتەوە، گردەژمێر کرابێت، نێزیک خرابێتەوە. بڕوانە «گردەژمێر».