Formal cause (causa formalis)

sociocultural learning theory, social constructivism

socio-cultural

Sociocultural. ڕوانگەی جڤاکی-فەرهەنگی Sociocultural perspective بۆچوونێکە لە فێرکاریدا دەڵێت ژینگەی جڤاکی و فەرهەنگیی دەوروبەر هێزی تاودەری یەکەمە لە پرۆسەی فێربووندا (نوێنەرانی وەک Lev Vygotskij, Roger Säljö) نەک فراژووتنی ناخەکیی دەروونیی تاک وەک Jean Piaget دەڵێت.

Cultural Artefacts
دەستاوێژی فەرهەنگی. چەمکێکی تایبەتە ڤیگۆتسکی لە «ڕوانگەی جڤاکی - فەرهەنگی» ـدا بەکاری دەهێنێت. ڤیگۆتسکی دەڵێت مرۆڤ دەستاوێژی فەرهەنگی بەکار دەهێنیت بۆ تێگەیشتنی دەوروبەر و هەڵکردن تێیدا. هەر بۆ نموونە مرۆڤ گرێیەک لە دەسماڵەکەی خۆی دەدات بۆ ئەوەی باسێکی تایبەتی لەیاد نەچێت. ئەم دەسماڵ و گرێیە لە دەرەوەی ئەم بەستێن و دۆخە تایبەتە واتایەک نابەخشن، تەنها نێوانسازییەکە بۆ ئەم مرۆڤەی دەسماڵەکەی گرێداوە بەو مەبەستە تایبەتەی خۆی لە خەیاڵیەتی.

فەرمانگەیەکی دەوڵەتییە کاری ئەوەیە سامانی خەڵک زەوت بکات بەرانبەر داوایەکی لەسەریانە.

diaculture, ئەو ڕێوڕەسم، دابونەرێت و نۆرمگەلەی بەشێکی جڤاک دەگرێتەوە، بۆ نموونە بەشێکی گەل، دەڤەرێک، دەستەیەک، کۆمپانیایەک.

idioculture, فەرهەنگی تاکەکەس کە جودایە لە فەرهەنگی کەسانی دیکە، لە فەرهەنگی بەشپۆش و گشتپۆش.

paraculture, ئەو ڕێوڕەسم، دابونەرێت و نۆرمگەلەی سەرپاکی جڤاک دەگرێتەوە.

فێرخوازی ڕشتەی مامۆستایەتی لە زانکۆ.

بە مامۆستایەک دەگوترێت کە ئەزموونی مامۆستایەتی کەمە و لە بەرایی کاریدایە پاش تەواوکردنی ڕشتەی خوێندنی مامۆستایەتی.

Sociocultural model

norm-governed, بەرهەمێک یان ڕەفتارێک بەرتاوی نۆرمە بێت، نۆرم جڵەوی بکێشێت.

intercultural, نێوان فەرهەنگی جیاواز.

Sociocultural perspective
هەر بۆ نموونە بڕوانە
Roger Säljö. Lärande i praktiken - Ett sociokulturellt perspektiv.
www.psychologistworld.com/cognitive/learning/sociocultural-approach-vygotsky-zone-proximal-development
lidtfoundations.pressbooks.com/chapter/sociocultural-learning/"

cultural transfer

بە ئاڕاستەی ئامانجێکی دیاریکراو کار دەکات.

واتە ئەنجام ئاڕاستەڕێژ و فەرماندەرە.

فێرگەی ئەهلی.

لێککاری فەرهەنگی.

ڕێسا بڕیاری جۆر و ناوەڕۆکی کار دەکات.